Index:
Jaarboek - opvolger tijdschrift van het Verbond der Vlaamse Academici 2008-2012
De jaarboeken zijn steeds verkrijgbaar bij Uitgeverij Pelckmans.
Bij Uitgeverij Pelckmans kunt u terecht op het telefoonnummer 03 660 27 00, kunt u faxen naar 03 660 27 01 of e-mailen naar uitgeverij@pelckmans.be.
- Jaarboek 2012 en
- Symposium 19-10-2012
- Over het boek
- Synthese van "Schuldresponsabilisering in federale staten", essay in het Jaarboek van
Annelore Van Hecke
- Jaarboek 2011
- Jaarboek 2010
- Jaarboek 2009
- Jaarboek 2008
______________________________________________
Jaarboek 2012
DE TITEL
Vlaanderen en Europa
Noodzaak en grenzen van solidariteit
red. Hans Verboven
Klik op het boek om de volledige tekst te lezen in redactie
UITGANGSPUNT BOEK – OKTOBER 2012
Gelouterd door de economische en financiële crisis van het begin van de eenentwintigste eeuw zullen de Europese staten een nieuwe fase van hechtere samenwerking ingaan. Nieuwe verdragen zullen vooral financiële bevoegdheden van nationaal naar supranationaal bestuursniveau overhevelen. De haalbaarheid van het verdere Europees project berust zowel in de crediteur- als debiteurlanden van vandaag op twee pijlers: de economische verantwoordelijkheidszin en de overtuiging dat inter-Europese solidariteit en gemeenschapsvorming een project is dat van generatie op generatie dient te worden overgegeven.Toch mag men nu de overtuiging dat er meer Europa nodig is, niet uit het oog verliezen en dat de bestuursstructuren verre van optimaal zijn. De dominantie van financiële en economische berichtgeving verbergt een andere crisis die het Europese continent doormaakt. Relativisme, individualisme en migratiestromen bemoeilijken het debat rond Europese gemeenschapsvorming en solidariteit.
Hoe kunnen we een op solidariteit en ‘caritas’ baserende gemeenschapsvorming stimuleren wanneer in de Europese naties het besef van de gemeenschappelijke identiteit grotendeels verdwenen is? Hoe kan het naoorlogse humanistische Europese ideaal zegevieren wanneer de arbeid aan het werk dat in Athene, Rome en Jeruzalem begon, stil dreigt te vallen en elk debat rond waarden en identiteit verzandt in relativisme en scepticisme? Hoe kunnen we op Europees niveau voor solidariteit “accountability” vragen, wanneer de transfers tussen gemeenschappen in de lidstaten zonder plan of verantwoording geschieden. En wat is de toekomst van de gemeenschappelijke munt?
Voor hen die dit debat willen voeren, biedt deze bundel caleidoscopische voorstellen en ideeën. Dat daarbij minstens zoveel nieuwe oplossingen worden opgeroepen, daarvan zijn de auteurs zich bewust.
Enkele centrale vragen:
- Wat zijn de voorwaarden en mechanismen van gemeenschapsvorming?
- Hoe is de spanning tussen lokale nationalistische tendensen en Europese integratie te overwinnen?
- Wat zijn de voorwaarden voor duurzame intergenerationele en inter-nationale solidariteit?
- Hoe is het Europese democratische deficit te verhelpen?
- Welke vergeten modellen en utopieën kunnen uitwegen uit de crisis bieden?
- Hoe dient verdere economische en politieke integratie te verlopen?
INHOUD
Grenzen aan solidariteit?
door Kurt Moons en Hans Verboven
Duurzame intergouvernementele en intergenerationele solidariteit. Overzicht van de uitdagingen
door Hans Verboven
Luik I. Europa - gemeenschap van goederen?
De Europese fiscale unie. Beschouwingen over de ontwikkeling van de eurozone
door Hans-Werner Sinn
Solidariteit, ‘due diligence’ en ‘moral hazard’ in de Europese schuldencrisis
door Hans Verboven
Solidariteit in een muntunie. Een noodzakelijk kwaad?
door Geert Janssens
Plan B voor de eurozone
door Luc Rochtus
Betalen voor Europese constructiefouten
door Alain Mouton
Naar een confederaal België in een confederaal Europa
door Derk Jan Eppink
Miljarden aan interregionale transfers in België? Et alors?
door Jan Van Doren
Schuldresponsabilisering in federale staten
door Annelore van Hecke
De politieke economie van transfers
door Damiaan Persyn en Geert Jennes
Luik II. Europa - gemeenschap van waarden?
Europa, aan zijn zelfbeeld ziek
door Gerard Bodifée
Europa als gemeenschap van waarden
door Paul Cliteur
Europa. Het verloren draagvlak herwinnen
door Frits Bolkestein
Welk Europa willen wij?
door Edwin Truyens
Europa volgens Plato of volgens Aristoteles?
door Jaak Peeters
Appendix
Een pleidooi voor het reveil van de diepgewortelde fundamenten van de Europese samenleving
Nabeschouwingen bij een drieluik: Continent op drift, Grenzen aan de tolerantie en Vlaanderen en Europa
door Lies Decadt
Overzicht van de auteurs
Voorstelling van de initiatiefnemers VVA en Pro FLandria
De volledige tekst van dit Jaarboek 2012 van het VVA kunt u hier downloaden (redactieversie)
***
Het VVA realiseert deze publicatie in samenwerking met Pro Flandria.
Substantiële informatie over dit Jaarboek 2012 vindt u op de website van Pro Flandria.
Wij verwijzen ernaar: http://proflandria.be/
Vooraf
PF VOORAF SOLIDARITEIT
Abstracts
PF ABSTRACTS SOLIDARITEIT
Symposium
Vrijdag 19 oktober 2012 – 17.45 uur @ De Warande Brussel
n.a.v. het verschijnen van het VVA-Jaarboek
"Vlaanderen en Europa. Noodzaak en grenzen aan solidariteit"
Presentatie “Vlaanderen en Europa. Noodzaak en Grenzen van Solidariteit”, jaarboek 2012 van het VVA, publicatie samen met Pro Flandria
Symposium “Noodzaak en Grenzen aan Solidariteit”
De Warande in Brussel – vrijdag 19 oktober 2012
__________________________________________________________________________
Onder heel ruime belangstelling stelde Pro Flandria-voorzitter Kurt Moons het boek voor.
Het panelgesprek met de specialisten Jan Van Doren, adjunct-directeur van VOKA, en Geert Janssens, hoofdeconoom VKW Metena, aan de ene kant voor het financieel-economisch luik (in het boek: Europa: gemeenschap van goederen?) en Gerard Bodifée, wetenschapsfilosoof, en Paul Cliteur, hoogleraar encyclopie van de rechtswetenschap in Leiden en filosoof, aan de andere kant voor het luik over de waarden (in het boek: Europa: gemeenschap van waarden?) was ongemeen boeiend en tastte naar de diepere gronden van de behandelde thematiek. Inleider en panelvoorzitter was Hans Verboven, redacteur van het boek.
 In zijn inleiding tot het panelgesprek bracht Hans Verboven een presentatie over “Solidariteit nuchter bekeken”. Schetsmatig berustte zijn uiteenzetting op de volgende pijlers:
1) Solidariteit als verzekering
Enkele concepten: verzekerbaar risico / te goeder trouw / subrogatie / mitigatie / vrijstelling / risico-inperking / grove nalatigheid
2) Problemen in het model
“free-rider”-fenomeen / het dilemma van de Samaritaan / moreel wangedrag
3) De Europese solidariteit doorgelicht
Mitigatie / te goeder trouw / risico-inperking / moreel wangedrag / vrijstelling
4) De belgicisering van Europa
Een opmerkelijk en karakteriserend citaat daarbij:
“Heeft een staat, waarvan het Franstalige deel op de gigantische alimentaties van het Nederlandstalige deel leeft, maar daarbij zijn cultuur en geschiedenis ostentatief negeert, niet zijn bestaansgrond verloren? (…) Hoe kan Europa als een systeem van meertaligheid en culturele openheid begrepen worden wanneer aan de grenzen van de hoofdstad een militante francofonie als een ideologie verheerlijkt wordt?”
Het panel
Jan Van Doren had het over de geldstromen in dit land
“De klassieke Vlaamse geldstromen zijn met ongeveer 6 miljard euro al hoog. Tellen we er ook de transfers via de rentelasten op overheidsschuld bij, dan komen we in de buurt van 16 miljard euro per jaar” (Vives – Trends, 11/10/2012)
Geert Janssens sprak over de omvang van de transfers tussen de lidstaten in het kader van de eurocrisis
“Vlaanderen passeert jaarlijks langs de kassa en betaalt het deficit van vooral Wallonië. Nu komt er nog intereuropese solidariteit bij voor de Club-Med-landen. Wat gaat dit alles kosten?”
Welke omvang hebben de transfers tussen de lidstaten in het kader van de eurocrisis? En is het niet vooral Vlaanderen dat voor het “Waalse en Brusselse deel” van de solidariteit zal opdraaien?
Jan Van Doren over de redenen van de inertie van Wallonië
“Wallonië is de enige regio in Europa die de teleurgang van de mijnbouw en de metaalindrustrie nooit verwerkt heeft.”
Geert Janssens en Jan Van Doren samen
Ligt de schuld van de crisis wel helemaal bij de zuiderse staten?
Men hoort in de context van solidariteit dikwijls de parabel van de krekel en de mier. De krekels zijn dan de Zuid-Europese staten en de mieren zitten in het Noorden. Maar is het wel helemaal juist om de schuld bij de zuiderse staten te leggen? Welke factoren buiten hun wil hebben bijgedragen tot de huidige problemen?
Paul Cliteur krijgt dan het woord over Europese identiteit
Hoe komt het dat we van pakweg Ijsland tot Griekenland onder één vlag kunnen varen? Wat zijn dan precies de gemeenschappelijke waarden? Waaruit bestaat nu precies die Europese identiteit?
We leven in Europa niet meer met die ene godsdienst: het katholicisme. We zijn geëvolueerd naar multireligiositeit in verschillende godsdiensten. Kan het godsbegrip nog de unificerende factor zijn? Wellicht niet. Mogelijk wel een rechtsorde gebaseerd op de menselijke waardigheid. Is God niet dood?
Gérard Bodifée gelooft wel nog in een metafysische doelgerichtheid van de mensheid. Ook hij gelooft in de menselijke waardigheid met daaraan verbonden ook verantwoordelijkheidszin en dus solidariteit.
Voorzitter Kurt Moons besluit het symposium met:
Concluderende bedenkingen in verband met panelgesprek tussen de sprekers vanuit economisch oogpunt :
- De gigantische Zuid-europese schuldenberg is in feite een gedeelde schuld, dwz dat ook de noordelijke Europese staten een verantwoordelijkheid hebben aangezien ze lange tijd via financiële infusen hun export naar de Zuid-europese landen hebben laten betalen
- Solidariteit zal noodzakelijk zijn, maar dit moet als een kans gezien worden om die solidariteit op een andere, gecontroleerde manier in te vullen (en zeker niet op de huidige “Belgische manier”). Enige vraag die blijft is hoe dit dan wel afdwingbaar zal zijn.
- Deze financiële gelden zullen uiteindelijk moeten dienen voor groeiondersteunende investeringen en niet alleen voor inkomensherverdelende doeleinden.
De recapitulatie van de filosofische beschouwingen in het debat, was iets moeilijker te maken. Toch kan als volgt worden besloten:
- Elk samenleven vergt een minimum van gemeenschappelijke waarden die we moeten “delen”. Ook in Europa zal dit het geval moeten zijn.
- Intussen leven we in Europa reeds bijna 70 jaar in vrede en welvaart, wat niet te veronachtzamen is.
- Of deze waarden en/of daaruitvolgende rechten nu al dan niet verbonden worden met een bepaald Godsbeeld, zal niets afdoen aan ons aller individuele verantwoordelijkheid. Menselijke waarde en waardigheid is de basis voor de toekomst van Europa.
Europa is een project waar we ons allen positief moeten voor inzetten, in het belang van de toekomst van onze kinderen.
Veel van dat alles leest u in het net gepubliceerde boek “Vlaanderen en Europa. Noodzaak en Grenzen van Solidariteit”. Nog heel wat meer significante ideeën zitten in dit jaarboek 2012 van het VVA.
Pro Flandria-voorzitter Kurt Moons presenteert het boek. De panelleden en de belangstellenden voor dit symposium krijgen de publicatie mee naar huis. Lectori Salutem. Den lezer heil.
Een uitstekend initiatief was dit, Pro Flandria.
***
Over het boek
In zijn rubriek Media, editie van 24 oktober 2012, publiceert ‘t Palieterke over Pro Flandria, het symposium en het VVA-Jaarboek 2012 een artikel met de titel "Ondernemersnetwerk Pro Flandria schakelt een tandje bij".
Lees het artikel in pdf-formaat door hier te klikken.
***
Graag nemen we hier de recensie over die VVA-hoofdbestuurslid en zelf auteur van een essay in het boek Alain Mouton begin december 2012 publiceerde in het tijdschrift Trends.
U kunt ze ook lezen in pdf-formaat zo geknipt uit Trends.
VLAANDEREN EN EUROPA, NOODZAAK EN GRENZEN VAN SOLIDARITEIT
Solidariteit heeft grenzen
Griekenland krijgt een schijf 44 miljard euro noodsteun van zijn kredietgevers, maar daarmee is de eurocrisis verre van opgelost. De muntunie strompelt voort, haar toekomst blijft onzeker. De manier waarop de welvarende eurolanden met de Zuid-Europese schuldenstaten moeten omgaan, veroorzaakt heel wat wrevel. Hoever kan die solidariteit gaan? Leidt een blijvend financieel infuus niet tot minder verantwoordelijk gedrag van de ontvangende landen? Kosten de construciefouten van de eurozone ons massa’s geld? Heeft een muntunie als transferunie zonder responsabilisering nog een toekomst?
Op al die vragen wil Vlaanderen en Europa. Noodzaak en grenzen van solidariteit een antwoord geven. Het boek, uitgegeven door het Vlaamse ondernemersnetwerk Pro Flandria en het Verbond van Vlaamse Academici (VVA), laat een reeks experts aan het woord die Europa en België met zijn solidariteitsmechanismen zowel economisch als politiek ontleden. Onder anderen Geert Janssens (VKW Metena), Jan Van Doren (Voka Kenniscentrum), Annelore Van Hecke (Vives), de Duitse econoom Hans-Werner Sinn, Derk Jan Eppink (Europees Parlement) en voormalig Europees Commissaris Frits Bolkestein leveren een bijdrage. Ondanks de uiteenlopende standpunten is de teneur van het boek duidelijk: duurzame solidariteit is solidariteit die responsabiliseert, een transferunie zonder politieke unie is waanzin en verdragen en nationale parlementen zijn de hoeksteen van Europa en moeten gerespecteerd worden.
Een van de meest in het oog springende analyses is die van Sinn. Hij geeft in het hoofdstuk De Europese fiscale unie. Beschouwingen over de ontwikkeling van de eurozone een uitvoerig overzicht van de allesbehalve optimale geschiedenis van de eurozone. De idealen van bij de aanvang zijn gesneuveld en de politieke unie die in Duitsland in het vooruitzicht gesteld werd, is er niet gekomen.
In elf paragrafen schetst Sinn een beeld van de manier waarop de Europese solidariteit georganiseerd wordt. Voor hem is het duidelijk dat de verkeerde keuzes gemaakt zijn. Dat is te wijten aan de voorrang van politieke op economische wetmatigheden. In plaats van een inflatiepolitiek te voeren door geldcreatie en de kernlanden
op te zadelen met vele tientallen miljarden aan niet opeisbare targetvergoedingen op zuiderse landen, zou men er beter aan doen de crisislanden tot interne devaluatie en grondige herstructureringen te dwingen om op termijn de verloren concurrentiepositie terug te winnen. Maar volgens Sinn domineren de zuiderse landen de politiek van de Europese Centrale Bank (ECB), wat doortastend optreden moeilijk maakt. Wie de bijdrage van Sinn leest, begrijpt de noodzaak aan solidariteit, maar krijgt tegelijk de boodschap dat er ook grenzen aan die solidariteit zijn.
Het boek legt ook een stevig onderbouwd verband tussen de situatie in de eurozone en die in België. Het gebrek aan verregaande responsabilisering van de economisch zwakkere regio’s als Wallonië— ook met de nieuwe financieringswet — legt ook op de Belgische unie een blijvende hypotheek, leert het boek.
ALAIN MOUTON
Hans Verboven (red.), Vlaanderen enEuropa. Noodzaak en grenzen van solidariteit,
Pelckmans, 2012, 280 blz, 22,50 euro
In TRENDS begin december 2012
***
Synthese van "Schuldresponsabilisering in federale staten", essay in het Jaarboek van
Annelore Van Hecke blz. 169-181
In haar werkstuk bespreekt Annelore Van Hecke transfers die hun oorsprong vinden in een gebrek aan (schuld)resposabilisering bij bepaalde overheden. Deze transfers zijn het gevolg van 'bailout'-verwachtingen, die zich voordoen wanneer men gelooft dat de federale overheid haar regio's te hulp zal schieten (een uitkoop of 'bailout' zal verlenen) bij eventuele financiële problemen. Van Hecke formuleert een antwoord op twee duidelijk omschreven onderzoeksvragen: (1) Hoe kunnen we paal en perk stellen aan schuldexternaliteiten, die zich voordoen wanneer schuldopbouw bij de ene overheid de kredietwaardigheid (kredietrating of interestvoet) van de andere overheid beïnvloedt? en (2) Is het aan te raden om regio's schulden te laten uitgeven of houdt men schulduitgifte beter centraal? Een gebrek aan schuldresponsabilisering bij regionale overheden brengt, aldus Van Hecke, automatische transfers met zich mee via schuldexternaliteiten en in extremis via noodsolidariteit of 'bailouts'. De sleutel tot het vermijden van zulke ongewenste solidariteit ligt daarom in de toekenning van voldoende regionale autonomie om deze schulden te beheren en terug te betalen. Solidariteit die ontstaat als gevolg van een gebrek aan schuldresponsabilisering beloont onverantwoordelijk gedrag en geeft verkeerde 'incentives' naar de toekomst. Dit moet men trachten te vermijden. Vanuit deze visie is volgens Van Hecke de uitgifte van eurobonds enkel een interessante oplossing mits een finaniceel-institutioneel kader ontworpen wordt dat begrotingsdiscipline afdwingt.
(Hans Verboven in het Jaarboek blz. 14)
Annelore Van Hecke spreekt over dit thema op de academische zitting van de Algemene Ledendag op zaterdag 23 maart 2013 in Oudenaarde.
***
VVA-leden ontvangen het jaarboek via hun plaatseliljke VVA-afdeling.
Uitgever: Pelckmans
EAN-code: 9789028970014
Publicatiedatum: 19-10-2012
Top
Jaarboek 2011
Onze voorzitter, professor Frank Fleerackers en hoofdredacteur van Vivat Academia, professor Hans Verboven stellen met veel genoegen het jaarboek 2011 voor. Het is nu verschenen bij Uitgeverij Pelckmans en werd op de boekenbeurs voorgesteld. Het boek is steeds verkrijgbaar bij Uitgeverij Pelckmans
DE TITEL
Grenzen aan tolerantie?
Anatomie van een open samenleving
Tolerantie is een van kernwaarden van de Westerse beschaving, maar als exportproduct is het minder succesvol gebleken. En ook de interne werkbaarheid van het principe staat ter discussie. Beseffen we zelf nog wel wat tolerantie precies inhoudt? Kunnen we de grenzen van het begrip nog afbakenen? Of zijn die vloeibaar geworden?
De oude wereld was nooit een uniform blok, maar alle Europese landen en de westers gebleven kolonies dragen nog steeds de vruchten van hun grieks-christelijke geesteshouding. De tolerantie voor onderlinge verschillen is na een erg moeilijk groeiproces ook deel van onze Westerse identiteit geworden. Onder convergerende culturen moet men het standpunt verdedigen dat de gemeenschappelijke wortels meer binden, dan de gegroeide individuele verschillen.
Maar de omstandigheden zijn veranderd. Verscheidene factoren bedreigen het oude Europa: de demografische teruggang, de acute identiteitscrisis en de massale inwijking van niet-Europese culturen.
Kunnen verschillende etnische, ideologische en religieuze groepen in Europa ook in de toekomst vredevol samen leven of wordt het een naast elkaar leven, of erger? En hoe zijn soms diametraal tegengestelde visies op politiek, economie en waarden te verzoenen? De antwoorden op die vragen worden vertroebeld door een verkeerd begrip van tolerantie die als het ware de geseculariseerde versie van de erfzonde geworden is.
Met deze bundel proberen we alvast de grenzen van tolerantie scherper te stellen. Auteurs met sterk uiteenlopende achtergronden lichten hun notie van tolerantie toe. Ze doen dat vanuit hun specifieke expertise of interessesfeer. Dit boek biedt intrigerende maar ook provocerende stimuli aan de discussie over hoeveel tolerantie onze open samenleving verdragen kan.
Hans Verboven
Grenzen aan Tolerantie? Redactie: Hans Verboven & Frank Fleerackers
Inhoud
VOORAF
- Grenzen aan tolerantie?
HANS VERBOVEN 1 FRANK FLEERACKERS
INLEIDING
- De open samenleving na 9/11. Overzicht van de uitdagingen
LUDO ABICHT
DEEL I Beschouwingen over het tolerantiebegrip
- Tolerantie en antitolerantie
MATTHIAS STORME
- De grenzen van tolerantie. Een beschouwing over het klassieke en multiculturalistische tolerantiebegrip
PAUL CLITEUR
- Een wereld van kunstwerken.
Beschouwingen over tolerantie en identiteit
JAAK PEETERS
- Ontkenning. Een vorm van moderne ketterij
FRANK FUREDI
DEEL II Een modus vivendi voor een open samenleving
- Normativiteit en tolerantie. Pleidooi voor een Europese waardecodex
HANS VERBOVEN
- Burgerschap en publieke cultuur: bouwstenen voor een gedeelde toekomst
GEERT BOURGEOIS
- Tolerantie tussen principe en pragmatisme: het juridisch spagaat als paradox
FRANK FLEERACKERS
DEEL III Religie en tolerantie
- De veranderde kerkelijke standpunten over persvrijheid, godsdienstvrijheid en mensenrechten.
Beschouwingen uit het Vaticaan
EBERHARD VON GEMMINGEN SJ
- Verdraagzaamheid en pluralisme in religie
KOENRAAD ELST
- Botsende culturen zetten tolerantie onder druk.
De hoofddoek als test-case
BOUDEWIJN BOUCKAERT & MANUEL DIERICKX VISSCHERS
- Vrijheid, gelijkheid en verdraagzaamheid.
Een christelijke en nationalistische benadering
EDWIN TRUYENS
- Tolerantie en islam
WIM VAN ROOY
- De rooms-katholieke Kerk en de vrijmetselarij.
Kent de tolerantie nog grenzen?
GUI CELEN
Auteurs
***
Een waardecodex voor Europa
Essay “Normativiteit en tolerantie. Pleidooi voor een Europese waardecodex”
HANS VERBOVEN
in “Grenzen aan tolerantie? Anatomie van de open samenleving”
VIVAT ACADEMIA – Jaarboek van het Verbond der Vlaamse Academici (VVA) 2011.
Uit het prachtige essay van hoodredacteur Hans Verboven (pp. 75-89) lichten we enkele fundamentele ideeën in citaatvorm.
Over “De idee ‘Europa’”
Wat is nu onze traditie, wat is onze identiteit? Wat is de idee ‘Europa’? (p. 82) …
De roeping van het westen werd een eerste keer duidelijk in Hellas. Het zelfbewustzijn van de mens, de heldere logische gedachtebouw, de scheppingsdrang in kunst en wetenschap en de Attische levensvreugde komen uit Hellas en werden door de Romeinen, de Duitsers van de Oudheid, institutioneel omkaderd. Op het zelfde ogenblik is er het wonder van het christendom, dat de westerse mens uit de starre oudtestamentische waarheden verlost. Het Godsbeeld van de christenen past niet bij de literaire godenwereld der Grieken, maar was wel filosofisch door de laatsten al bepaald. (p.83)
Samen met het verlichtingsdenken en het humanisme is het christendom kern van onze westerse identiteit, ook voor hen die zich niet tot het christelijke geloof bekennen. (p. 83)
Welke zijn nu naast het christendom nog belangrijke verwezenlijkingen van het westen? Er is de formulering van de rechten van de mens. Wil men deze als uitloper van het verlichtingsdenken zien? Goed, en allicht juist. Ziet men ze als uitloper van het christendom? Goed, en allicht ook juist. De mensenrechten zijn immers waarden die ook in het evangelie staan. Jürgen Habermas, die zich als christelijk atheïst beschouwt, schrijft dat het christendom ‘de basis biedt voor vrijheid, geweten, mensenrechten en democratie: de pijlers van de westerse beschaving’. De formulering van de mensenrechten is dus ontsproten aan de paring tussen evangelie en rationaliteit in de unieke culturele context van het westen. Het is een van de belangrijkste verwezenlijkingen van onze cultuur. Hier straalt het licht uit het westen. (p. 83-84)
Naast die mensenrechten zijn er ook deugden die de gemeenschap en staat ten goede komen. Zulke deugden zijn het waard gecodificeerd te worden. We denken aan tolerantie, respect, betrouwbaarheid, trouw, bescheidenheid, discipline, arbeidsethos, (sociale) rechtvaardigheid en naastenliefde. Maar we denken ook aan betrokkenheid en weerbaarheid om ervoor te zorgen dat anderen na ons minstens dezelfde, en mogelijk nog een betere startpositie in het leven krijgen. Het is treurig om vast te stellen dat het discours rond bijvoorbeeld duurzaam energieverbruik – wat belangrijk is – wel alomtegenwoordig is, maar dat het discours over duurzaam ‘waardemanagement’ geweerd wordt vanuit een volledig foutieve inschatting dat alles evenwaardig is. (p. 84)
Een Europese waardecodex moet onderscheid maken. Het moet waarden en normen formuleren die de gemeenschap ten goede komen en het individu toch vrijheid laten. Het moet durven oordelen over goed en kwaad en de zone daartussen. (p.84)
Over “Grenzen aan tolerantie” Besluit van de auteur
Tolerantie is een deugd die een alternatief biedt voor roekeloze onverschilligheid en geborneerde eenkennigheid. Tolerantie veronderstelt normativiteit waarbij de afwijking van die norm geponeerd wordt tegen de geldende gebruiken en waarden. We gaan akkoord met Habermas wanneer hij stelt dat tolerantie dialoogbereidheid veronderstelt. Maar wij plaatsen die wel bewust in het kader van een machtsonevenwicht tussen de gemeenschap en het individu, dat behouden dient te worden. De dialoog is nodig als toetsing, nodig om te bepalen of een bepaalde afwijking binnen de marge valt. Hoe die marge vastgesteld wordt, is een moeilijke zaak, maar men zou kunnen starten met de vaststelling dat de norm overschreden wordt wanneer een consequent handelen buiten de tolerantie-marge, de gemeenschap schade berokkent. Let wel, we hebben het over handelen, niet over spreken. In de private sfeer is de grootst mogelijke vrijheid nodig en moet de grootst mogelijke tolerantie gelden. De publieke ruimte evenwel is gebonden aan de constitutie en de traditie. Traditie, het woord is eruit, is voor ons de aangereikte arbeid aan het project dat de mens is, en die hij voor zichzelf gesteld heeft.
Waar zijn dan de grenzen van de tolerantie te situeren? Dat mag na het bovenstaande duidelijk zijn: daar waar het eigen voortbestaan bedreigd wordt. Waar onze rechtsorde wordt aangetast, waar particuliere ondeugden de gemeenschap ondermijnen, waar onze cultuur aan vrijheid dreigt in te boeten, daar situeren zich de grenzen van tolerantie. Of dit nu een pleidooi is tegen de multiculturaliteit laat ik aan de lezer, misschien is het een voorstel tot selectieve multiculturaliteit op basis van Integrationsfähigkeit in de schoot van de Europese cultuur. Zo’n multiculturaliteit kent het westen sinds zijn ontstaan en is werkbaar. Vast staat dat de orthodoxe joden zich al eeuwen duidelijk onderscheiden zonder problemen (van hun kant tenminste), vast staat dat vele Aziatische gemeenschappen onze steden kleur geven zonder dat iemand dit als een bedreiging voor onze cultuur opvat. Over de Italianen in Limburg willen we het zelfs niet hebben en over de vele Polen die naar ons land kwamen, spreekt nauwelijks iemand nog. Vast staat dat deze culturen convergerend werken. Ze hebben dezelfde grondwaarden, ze onderscheiden zich, houden hun eigen gelijkwaardige uniciteit, maar ze hebben niet de wens om de dominante (en met dat woord is niets mis) cultuur te overheersen. Ze tasten de gemeenschap waarbinnen ze leven niet aan, ze vallen bijgevolg binnen de grenzen van tolerantie.
In het besef dat de tolerantie slechts verdedigd kan worden door intolerantie, is het ethisch wenselijk om te trachten die situaties waarbij men tot het inperken van andermans vrijheden dient over te gaan, te voorkomen, en wel door zoveel mogelijk mensen te laten deelhebben aan de westerse humanitas. Anders zal de situatie ontsporen en de vrijheid hoe dan ook sneuvelen, hetzij door anarchie, hetzij door een autoritaire law-and-order-staat die de vrijheid offert aan het staatsbelang.
Aan de ingang van de tempel van Delphi konden de bezoekers eertijds hun hoofd breken over twee inscripties: *‘Ken uzelf’ en **‘Nooit te veel’. Waarachtig, wijsheden van formaat, maar vooral een waarschuwing voor de westerse mens, al meer dan 25 eeuwen lang.
(pp. 88-89)
* γνωθι σεαυτόν (gnoti seauton) = ken uzelf
** μηδέν άγαν (meden agan) = niets te veel (cf. in medio virtus of de deugd ligt in het midden)
|
Top
Jaarboek 2010
Het nieuwe jaarboek werd begin november gepubliceerd ter gelegenheid van de boekenbeurs in Antwerpen.
De samensteller en eindredacteur is weer prof. dr. Hans Verboven, hoofdbestuurslid van het VVA.
Ook dit jaar is het boek een kwalitatief bijzonder hoogstaande publicatie geworden.
De VVA-afdelingen verdelen in deze periode het werk onder hun leden.
DE TITEL
CONTINENT OP DRIFT?
Europese Waarden in de schaduwen van morgen
Klik op het boek voor de volledige tekst
DE INHOUD
VOORWOORD
De schaduwen van morgen. Inventaris van de uitdagingen
Hans Verboven & Frank Fleerackers
OPDRACHT
Maak dat uit d’oude bron, nieuw leven nogmaals vloeit, …
Gui Celen
DEEL I. Fundamenten van de Europese beschaving
Relativiteit en andersheid: fundamenten van het Avondland
Jan van Reeth
Athene en de oorsprong van de Westerse vrijheid
Hans Verboven
Jeruzalem en Europa: Joodse bronnen van onze beschaving
Klaas Smelik
Hellas en het Christendom
Antoon Verboven
De spoken van Shylock: Europa’s ambivalente houding tegenover het kapitalisme
Boudewijn Bouckaert
DEEL II. Waarden in verval?
Europese waarden in de schaduwen van morgen
Frits Bolkestein
De nood aan God na de dood van God
Gerard Bodifée
De noodzaak van moreel en politiek secularisme
Paul Cliteur
De blijvende maatschappelijke betekenis en waarde van de religie
Andreas Kinneging
Een sacrale liturgie als antwoord op de crisis in de Kerk
Bruno Daems
Joden en moslims in een christelijk en seculier Europa
Ludo Abicht
Identiteit: vloek of zegen? Rechtsdenken over individu en samenleving
Frank Fleerackers
DEEL III. Quo Vadis Europa?
Europa als idee
Roger Scruton
Europese staatkundige groeipijnen
Phillipe van Bets
Europa en de rijksgedachte: ideeën voor een betere Unie?
Peter Logghe
ENVOI
Oproep tot de mensen van goede wil
André-Joseph L éonard
VOORWOORD
De schaduwen van morgen. Inventaris van de uitdagingen
Hans Verboven & Frank Fleerackers
Wij leven in een bezeten wereld. En wij weten het. Het zou voor niemand onverwacht komen, als de waanzin eensklaps uitbrak in een razernij, waaruit deze arme Europese mensheid achterbleef in verstomping en verdwazing, de motoren nog draaiende en de vlaggen nog wapperende, maar de geest geweken. Alom de twijfel aan de hechtheid van het maatschappelijk bestel, waarin wij leven, een vage angst voor de naaste toekomst, gevoelens van daling en ondergang der beschaving. De feiten overstelpen ons. (Johan Huizinga, 1935)
Allerlei factoren hebben ertoe bijgedragen dat onze identiteit en onze normen en waarden geleidelijk werden gerelativeerd. De symptomen zijn bekend: maatschappelijke desintegratie, demografische mingroei, cynisme van de burger, onmacht en politiek falen. Ook het besef van de unieke waarde(n) van onze eigen geschiedenis is deels verloren gegaan. De arbeid aan het Westers project voor de mensheid, dat in Athene, Jeruzalem en Rome begon, lijkt stilgevallen. De uitdagingen waarvoor het Westen zich gesteld ziet, zijn van die aard, dat men onderlinge nationale twisten naar hun juiste waarde moet schatten, zeker wanneer zulke twisten de aandacht afleiden van veel grotere en dwingendere problemen. Rond ons schuilen zelfbewustere concurrerende waardesystemen, die hun marktaandeel opeisen en onze humanistische en christelijke waarden bedreigen. Niet omdat hun mensbeeld beter is dan het onze, maar omdat wij de schouders laten hangen, te druk bezig met de dingen van de dag, apathisch en kinderlijk naïef tegelijk. Het grootste gevaar voor het Westen zijn we zelf.
Is dit continent op drift geslagen? Ja, ten dele wel en de schaduwen ontnemen ons een deel van het zonlicht dat ons toekomt. De problemen zijn genoegzaam uitgetekend, de diagnose is gesteld. Maar het is verre van te laat. Europa is niet verloren en cultuurpessimisme moet activerend, niet verlammend werken. 300 Spartanen en enkele bondgenoten brachten ooit een leger van duizenden Perzen tot stilstand. De Poolse koning Jan Sobieski verhinderde in 1693 de inname van Wenen door de Ottomanen. Groot-Brittannië en de Verenigde Staten redden Europa van het schijnbaar onoverwinnelijke nationaal-socialisme. Het Westers kapitalisme bracht over grote delen van de wereld welvaart en vrijheid en het kreeg het communisme geweldloos op de knieën. De Verenigde Naties en de Veiligheidsraad – producten van de westerse geest – functioneren dan wel niet optimaal, maar ze zijn er wel. Wat zou het Westen geen nieuwe uitdagingen de baas te kunnen? Dit is geen pessimistisch boek. De kentering zal komen, later dan ze had moet komen en met veel meer inspanning en tegen een hogere kost allicht, maar toch, ze zal komen.
Het symposium ‘Europese waarden in een nieuw elan’ dat op 16 en 17 april 2010 door Pro Flandria o.l.v. van Dr. Pol Herman en Dr. Gui Celen georganiseerd werd, bracht academici uit de Lage Landen en Groot-Brittannië samen rond de vermelde probleemstelling. Als snel rijpte het inzicht dat het symposium te waardevol was om een tweedaagse te blijven, om te vervliegen in de herinnering van de aanwezigen. De voorbereiding van het jaarboek van het Verbond der Vlaamse Academici over hetzelfde onderwerp was al begonnen, dus bood de samenwerking met Pro Flandria zich onmiddellijk aan. En die samenwerking was zeer vruchtbaar. Eendracht maakt macht, zal de lezer aan deze joint venture merken.
Het symposium stelde de diagnose van de zieke. Dit boek wil ook over de voorgeschiedenis van de patiënt spreken om dan de behandeling in te zetten. Hiertoe is een bezinning nodig over de wortels van onze beschaving en waarden, over de fundamenten van het Westen: het humanisme, christendom en kapitalisme – allen sterk onder druk.
Het boek bestaat uit drie delen. In een eerste deel ‘Fundamenten van de Europese beschaving’lichten we het Westers project met de mensheid toe. Wat zijn de fundamenten en bouwstenen van onze Westerse identiteit? Cultuurhistorische bijdragen definiëren de uniciteit van onze Europese waarden en beschaving vanuit onze Helleense en joods-christelijke achtergrond en gaan hun weg tot de 21ste eeuw na.
In een tweede deel ‘Waarden in verval?’wordt een diagnose gesteld van het problematische zelfbeeld en de identiteitscrisis van het Westen. De vaststelling dat het christendom sterk aan betekenis en invloed heeft ingeboet en de intrede van een zelfbewuste onwesterse Islam op Europese bodem noopt tot bezinning. Hoe moeten onze waardesystemen politiek vertaald worden en hoe zal de Unie der Europese staten zich verhouden tot de eigen kerken en tot concurrerende waardesystemen? Moet men niet durven stellen dat het Westers project met de mensheid beter is dan de andere en dus te verdedigen? Kunnen hervormingen van het Vaticaan het tij keren? Hoe kunnen christenen, joden en vrijzinnigen in het Europa van morgen samenleven met assertieve moslimgemeenschappen in stedelijke ballingscentra? En is het schisma tussen de afwijkende mening van het individu en de in het recht verwoorde samenlevingsnorm nog te overbruggen?
Europa heeft geleerd uit een lange geschiedenis van verdeeldheid en onderlinge strijd. Zonder twijfel is de Europese Unie de grootste garantie voor vrede en voorspoed voor ons continent. Maar het functioneren van deze Unie is verre van optimaal. Geldt voor ons ook e pluribus unum of overheerst het ‘democratisch deficit’? Willen we misschien uit teveel invloeden en tegenstrijdigheden een eenheid smeden? En zijn er geen alternatieven of pistes die bewandeld kunnen worden, waarbij de dwingendheid van de omstandigheden de regionale interesses en concurrentie kunnen overwinnen? Dit zijn de vragen van het derde deel ‘Quo vadis Europa?’.
Wanneer de overwoekerde fundamenten van onze beschaving opnieuw blootliggen en het puin weggeruimd is, kunnen we verder bouwen, op eigentijdse manier de voorschriften volgend van de architecten die in de dageraad van het Westen het plan getekend hebben. Voor het Verbond der Vlaamse Academici en voor Pro Flandria is dit boek een werkdocument waarop men in de volgende maanden en jaren kan terugvallen bij discussies en verdere symposia. Voor de lezer is het een toegankelijke, pragmatisch en overzichtelijke bundel waarin getracht wordt de contouren van de Westerse identiteit en de uitdagingen waarvoor het Westen gesteld is te schilderen. Dit boek claimt geen volledigheid – tal van lacunes blijven. We zijn er echter van overtuigd dat de lezer in de teksten inspiratie zal vinden en verder richting zal kunnen geven aan zijn eigen denken.
We willen deze gelegenheid nog benutten om alle auteurs voor de vruchtbare en vlotte samenwerking te bedanken. Onze dank geldt ook Pol Herman en Gui Celen van Pro Flandria die mee de schouders onder dit project gezet hebben en natuurlijk Uitgeverij Pelckmans, in de persoon van Karl Drabbe. Onze bijzondere dank gaat tenslotte naar aartsbisschop André-Joseph Léonard die zijn appreciatie voor dit boekproject en zijn bekommerdheid met het thema op een treffende wijze uitdrukte.
De volledige tekst van cONTINENT OP DRIFT? kunt u hier downloaden.
Recensie
Welk Europa?*
Onder de titel 'Europese waarden in een nieuw elan' organiseerde Pro Flandria in april een opgemerkt colloquium over de toekomst van Europese waarden. Sprekers uit de Lage Landen en het VK leenden hun naam om hier met een ruim publiek over na te denken. Onder hen Ludo Abicht, Frits Bolkestein, Gerard Bodifée, de Nederlandse filosofen Andreas Kinneging en Paul Cliteur en de bekende Britse conservatieve denker Roger Scruton. Hun bijdragen werden gebundeld in een belangrijke en lezenswaardige bundel door Hans Verboven. Die vroeg ook bijkomende auteurs om rond drie domeinen na te denken in dit erudiete boek.
Uitgangspunt is een nogal defaitistische analyse van de huidige Eruopese beschaving, gekenmerkt door een algemeen verval van westerse waarden. In een eerste deel 'Wat ons Europeanen maakt' krijgen we een - eindelijk - verdiensteliljke poging van het omschrijven van de westerse, Europese identiteit. In een tweede deel vragen de auteurs zich af welke toekomst die waarden [nog] hebben in Europa. Het derde deel is een zoektocht naar een toekomst voor de Europese Unie - politieke unie of ideële statenbond? De verhouding van kerk en staat, de impact van secularisme en religie - christendom én islam, de moeilijke relatie met het kapitalisme, zelfs een bijdrage van aartsbisschop Léonard ... maken dit een belangrijke bundel die aanzet tot nadenken. En actie. Allicht is het wachten op een volgend colloquium en een volgend boek om concrete voorstellen tot actie te mogen verwachten. Sommige bijdragen zijn ook erg actueel door de discussie tussen het werkelijke en het wettelijke land binnen de Belgische kerk - al dan niet gewild door Léonard opgewekt.
[KVDH]
Bron: Doorbraak 12 - december 2010 blz. 21.
* De recensent heeft over het hoofd gezien dat dit het jaarboek 2010 van het VVA is. Het werd uitgegeven door Pro Flandria en het VVA samen.
Top
Jaarboek 2009
Het jaarboek verscheen op woensdag 9 december 2009. De samensteller en eindredacteur prof. dr. Hans Verboven is bijzonder tevreden zowel over de inhoudskwaliteit, de leesbaarheid als het academische karakter.
De titel:
TUSSEN MORAAL EN WINSTMAXIMALISERING
ETHISCHE EN DEONTOLOGISCHE UITDAGINGEN VOOR HET 21STE-EEUWSE KAPITALISME
***
DIT BOEK BIEDT EEN DIEPER INZICHT IN DE ETHISCHE UITDAGINGEN DIE VANDAAG SPELEN IN DE BEDRIJFSWERELD!
De huidige economische crisis ontstond in de vs. Door de onderlinge afhankelijkheid van banken en het
ondoorzichtige kluwen van afgeleide beleggingsproducten, besmette deze lokale toestand echter het globale financiële systeem. En niet veel later infecteerde de financiële crisis op haar beurt de ‘echte’ economieën met de huidige mondiale recessie als voorlopig dieptepunt. Oorzaak van de ongelooflijke knoeiboel in de financiële sector zijn de hebzucht en overmoed van zowel bankiers, makelaars, als consumenten. Vele individuele onethische beslissingen, kunnen samen grote schade aanrichten.
En er is meer: wekelijks berichten kranten over nieuwe schandalen in de bedrijfswereld: kartelafspraken,
patentinbreuken, boekhoudkundige fraude, handel met voorkennis, onveilige producten ... Nochtans beschikken de betrokken ondernemingen over ronkende missieverklaringen en uitgebreide gedragscodes waarin men struikelt over modewoorden zoals sociaal, ethisch, duurzaam, maatschappelijk verantwoord ... Is dit ethische discours dan louter een lippendienst aan de publieke opinie? Mede door de huidige crisis is er vanuit de publieke opinie en de bedrijfswereld alvast een hernieuwde aandacht voor deze en andere ethische vragen.
Daaraan komt Tussen moraal en winstmaximalisering tegemoet.
In het eerste deel brengt dit boek een inleiding op de belangrijkste hedendaagse thema’s en aandachtspunten van de zakenethiek. Komen aan bod: ‘ethiek’ in zakenethiek, de trend van ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’, buitensporige ceo-vergoedingen, productaan sprakelijkheid, de grens tussen reclame en manipulatie, de trend tot ethisch investeren, gelijkekansenbeleid en werknemersrechten en productpiraterij.
Het tweede deel omvat bijdragen van specialisten (zaken)ethiek met een heldere en intellectueel uitdagende kijk op actuele ethische thema’s. Aan bod komen o.a. de islamitische economische ethiek, spiritualiteit als voorwaarde tot goed leiderschap, globalisering en de sociale leer van de kerk, arbeidsmigratie, reclame en marketing, privacykwesties, inefficiënte overheidsmaatregelen voor een groenere mobiliteit en de relatie tussen recht en deontologie.
In het derde deel geven ondernemers voorbeelden van wat er wordt ondernomen op het vlak van ethisch en duurzaam ondernemen. Ze doen dat aan de hand van praktijkvoorbeelden van o.a. deontologische codes en een integriteitsbeleid (Siemens), duurzame mobiliteit (Mercedes), de valkuilen van het consumentenkrediet (Test Aankoop), de bescherming van minderheidsaandeelhouders (Deminor) en
‘corporate social responsibility’ in de geneesmiddelenindustrie (Pfizer).
Een vierde en laatste deel omvat enkele aanbevelingen en scenario’s voor een ‘betere’ toekomst.
De inhoud:
DEEL I. Actuele topics uit de ‘zakenethiek’
1. De financiële crisis als symptoom van een machteloze zakenethiek
2. De ‘ethiek’ in zakenethiek
3. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO): Hype of duurzame trend?
4. Buitensporige vergoedingen
5. Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid. Een zaak van consumenten en producenten
6. Ethisch investeren
7. Gelijkekansenbeleid en positieve discriminatie
DEEL II. Focusbijdragen
-De islamitische economische en financiële ethiek. Urbain Vermeulen (KULeuven)
-Wijsheid en spiritualiteit: de verwaarloosde bronnen van leiderschap. Johan Verstraeten (KULeuven)
-Nieuwe uitdagingen voor de bedrijfsethiek. Luc Van Liedekerke (KULeuven / Universiteit Antwerpen)
- Benedictus XVI encycliek Caritas in Veritate over de globalisering. Jozef Bertels, Mathieu Ceulen en Hendrik Opdebeeck (Universiteit Antwerpen)
-Arbeidsmigratie: een win-win situatie voor thuis- en gastland? Patrick Loobuyk (Universiteit Antwerpen)
-Ethiek en commerciële communicatie. Onverzoenbare uitersten? Patrick De Pelsmacker (Universiteit Antwerpen)
-Juridische interactie als modus voor ethisch handelen en conflictregeling.
Frank Fleerackers (HUBrussel)
-Majors dilemma? Iets over de maatschappelijke consequenties van het familiebedrijf. Frank Judo (KULeuven)
-Consumentengerichte overheidsinterventies voor een groenere mobiliteit: een maat voor niets? Serena Boccardo & Hans Verboven (Universiteit Antwerpen)
-Deontologie en zelfregulering bij lokale overheidsbesturen. Eva Poelemans (Stadsbestuur Scherpenheuvel-Zichem)
DEEL III. Cases: ethiek in de praktijk
-Zwart goud of groen goud? Armoedebestrijding met oliedollars uit het Regenwoud. Een moeilijke keuze. Christian Javier Castaneda Lara (Universiteit Antwerpen)
-Het compliance-programma van Siemens: voorkomen – ontdekken – reageren en continue verbetering.Andreas Pohlmann & Klaus Moosmayer (Siemens AG)
-Minderheidsaandeelhouders, bedrijvenverslindende sprinkhanen of vlijtige mieren in dienst van de kolonie? Bernard Thuysbaert (Deminor)
-De weg naar duurzame mobiliteit. Erik Van den Heuvel (Mercedes-Benz)
-De valkuilen van het consumentenkrediet. Ivo Mechels (Test-Aankoop)
DEEL IV. Aanbevelingen en scenario's voor een 'betere' toekomst
FORMAAT 14 x 22 cm
OMVANG ca. 176 blz.
NUR 781
ISBN 978-90-289-5625-5
Het boek is ook dit jaar een publicatie van Uitgeverij Pelckmans,
Kapelsestraat 222, 2950 Kapellen - tel.: 03 660 27 00.
In de handel kost het 20,50 euro.
De VVA-afdelingen verdelen het jaarboek gratis aan hun leden.
Top
Jaarboek 2008
Eind december 2008 verscheen het jaarboek:
 HANS VERBOVEN (RED.)
De universiteit in ontwikkeling.
Uitdagingen van vandaag, troeven voor morgen
Opstellen over de universiteit in Vlaanderen
VIVAT ACADEMIA
JAARBOEK VAN HET VERBOND DER VLAAMSE ACADEMICI 2008
Uitgeverij Pelckmans
U kan het boek bestellen via het Secretariaat van het VVA
info@vvacademici.org met opgave van naam en adres en door storting van € 22,5 (kostprijs € 20 + € 2,5 voor verzendingskosten) op rekeningnr. 979-0847064-65 ten name van het
VERBOND DER VLAAMSE ACADEMICI.
________________________
Het universitaire landschap is de laatste jaren sterk veranderd. De academische wereld ziet zich geconfronteerd met verschillende uitdagingen, maar ook met problemen. Dit jaarboek gaat in op belangrijke veranderingen op het gebied van publicatiecultuur, financiering, schaalvergroting, economisering van de opleidingen, curriculumhervormingen, onderwijsinnovatie en de spanning tussen onderwijs en onderzoek.
Verder schilderen de auteurs de universiteit als een plaats waar idealisme nog steeds kan renderen. Reflecties over de rol van de academicus en wetenschapper in de maatschappij, de spanning tussen geloof en wetenschap, de maatschappelijke rol van onze onderwijsinstellingen, en de passie om met de eigen kennis anderen aan te steken, tonen dat de opdracht van de hedendaagse universiteit meer moet zijn dan jongeren op een carrière voorbereiden.
In dit eerste jaarboek van het Verbond der Vlaamse Academici bieden professoren en academici met verschillende achtergronden naast kritische kanttekeningen toch vooral een positieve kijk op diverse facetten van onze universiteiten in ontwikkeling. Ze tonen ook aan dat de uitdagingen van vandaag de troeven van morgen kunnen zijn.
Inhoud
Woord vooraf
De universiteit in ontwikkeling.
Inventaris van de uitdagingen.
HANS VERBOVEN & FRANK FLEERACKERS
Het universitaire landschap heeft in de laatste jaren ingrijpende wijzigingen ondergaan. Verschillende nieuwe uitdageingen bieden zich aan...
Over veel van deze ontwikkelingen is helaas slechts weinig berichtgeving terug te vinden in onze media. En niet zelden is deze berichtgeving ongenuanceerd en summier. Academici die niet aan een universiteit verbonden zijn, vragen zich dan ook dikwijls af wat er allemaal plaatgrijpt en kijken bezorgd naar de invloed van bepaalde ontwikkelingen. Daarom leek het ons een goed idee om het jaarboek van de Verbond der Vlaamse Academici aan deze thematiek te wijden.
We zochten bewust professoren en academici aan met verschillende achtergronden om een representatieve staalkaart te krijgen van zowel de heersende onderwerpen als ook van de meningen hierover. Men kan ons bij alle diversiteit niet verwijten aan bepaalde denkrichtingen de voorkeur te geven. Integendeel worden - zoals het academici betaamt - zonder schroom (zeer) kritische kanttekeningen geplaatst bij vele recente trends, zonder daarom in populistisch doemdenken te vervallen.
...
Drie uitdagingen voor het Hoger Onderwijs in Vlaanderen
BEA CANTILLON & DIRK VAN DYCK
Het Bologna-proces en zijn gevolgen voor een grensverleggend beleid inzake kwaliteitszorg
JAN DE GROOF
Associëren op zijn Antwerps: schaalvergroting en rationalisatie in het universitaire landschap
JOSSE VAN STEENBERGE
Universitas Quo Vadis?
PHILIP G.M.C.VERGAUWEN
Flexibilisering: de herijking van het juridisch onderwijs als casus
FRANK FLEERACKERS
Bologna en de hervorming van het Hogere Onderwijs in Vlaanderen
MACHTELD VERBRUGGEN
Docentenprofessionalisering in het Hoger Onderwijs:
stand van zaken en toekomstperspectieven
ANN STES, DAVID GIJBELS, SVEN DE MAEYER & PETER VAN PETEGEM
Nederlands en/of Engels als wetenschapstaal
LUDO SIMONS
De universiteit als bedrijf
MICHEL HEIJDRA
Oude universiteitsidealen, nieuwe werkelijkheden:
over de actuele waarde van Wilhelm von Hulboldt
HANS VERBOVEN
Kwaliteitsbepaling van onderzoek in de geesteswetenschappen:
een poging tot verheldering
JOZEF VAN LOON
Academische vrijheid en e-government in de Republiek der Letteren.
Een toekomst voor academische rankings via online social networking
WOUTER SOUDAN
Hoe staat een basiswetenschapper in de samenleving?
CHRISTINE VAN BROECKHOVEN
Intellectueel, een knelpuntroeping
KOEN GEENS
Betere Academici
ROGER DILLEMANS
Academische vrijheid: principe of pragmatisch gegeven?
FRANK JUDO & SABIEN LUST
De universiteit en haar bibliotheek
LUDO SIMONS
De auteurs |
