Sinds heel kort wordt via Doorbraak o.m. de publicatie gepropageerd van het boek “De verbeelding van de LEEUW. Een geschiedenis van media en natievorming in Vlaanderen”  onder de redactie van Gertjan Willems en Bruno De Wever. Het verscheen op 6 april 2020.

Toespraak van Mia Doornaert Voorzitter Vlaams Fonds voor de Letteren Op de 11 juli 2019 feestzitting in Antwerpen, Georganiseerd door het bestuur van Vlaanderen Feest!, de Beweging Vlaanderen-Europa vzw en het stadsbestuur van Antwerpen

Lees haar toespraak

Synopsis

Geboren in een boerendorp op de Veluwe, groeide Jan Terlouw op tussen de natuur. Hij klom in bomen, bestudeerde bijenvolken en hielp kalfjes geboren worden. Natuur werd voor hem een onuitputtelijke bron van inspiratie, door de schoonheid, de variatie en het mysterie ervan. Het groen, het water, de dijken, de jagende wolken, de wisseling der seizoenen, het fascineert hem mateloos. Maar hij is ook bezorgd, want de natuur is in gevaar. Het tijdperk van het Antropoceen is aangebroken: het menselijk handelen heeft een bepalende invloed op de toestand van de aarde. Wat de aarde in 4,5 miljard jaar heeft ontwikkeld, is de afgelopen eeuw in rap tempo verwoest door de mens. De klimaatverandering is een feit. Het is niet te laat, maar het is wel de hoogste tijd voor drastische maatregelen. Natuurlijk is een ode aan de natuur en een vurig pleidooi om de aarde in betere staat achter te laten voor volgende generaties.

Citaat uit een recensie:

'Verzet en rede' is een beknopte, scherpe en bevlogen analyse van de recente politieke ontwikkelingen, heet van de naald, maar daarom niet minder doordacht.

Lemniscaat 2017 - 80 bladijzden
(Vertaling uit het Engels in het Nederlands Marjolijn Stoltenkamp)

STIJN VERREPT
Emeritus gewoon hoogleraar Nederlandse zakelijke communicatie (UA)

De Leuvense rector Rik Torfs is toch in de eerste plaats kerkjurist. Vanuit die functie volgt hij de vakliteratuur en aanverwante domeinen. Zo bespreekt hij tijdens het paasweekend in DS de pas verschenen biografie van Tine Halkes, een bekende katholieke feministische theologe die leefde van 1920 tot 2011. Hij laat daarbij het licht schijnen op die persoonlijkheid, die de feministische theologie gedurende een hele tijd prominent heeft gemaakt in het discours en die ze ook onderwezen heeft aan de universiteit van Nijmegen.

Luc Devoldere (Kortrijk, 1956) studeerde oude talen en wijsbegeerte in Kortrijk en Leuven. Hij was leraar aan het Sint-Barbaracollege in Gent en is nu hoofdredacteur en afgevaardigd-bestuurder van de Vlaams-Nederlandse culturele instelling Ons Erfdeel vzw. Hij is lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letterkunde en publiceerde o.a.
— Wachtend op de barbaren. Essays (Lannoo, Tielt, 2002);
— De verloren weg. Van Canterbury naar Rome (Atlas, Amsterdam, 2002);
— Mijn Italië (Atlas, Amsterdam, 2006);
— Lucifers bij de brand. Notities (Atlas, Amsterdam, 2009).

Meer over Luc Devoldere leest u in de vorige editie van Vivat Academia

Els Ruijsendaal is historisch taalkundige, promoveerde op geschiedenis van de grammatica, was studieleider op lerarenopleidingen, universitair docent en is nu als bijzonder hoogleraar verbonden aan het BeNeLux-Universitair Centrum. Ze doet onderzoek op het terrein van terminologie en naamkunde.

• Journaal voor Vlaanderen
  
  
  Het essaybundel “Journaal voor Vlaanderen” met bijdragen van Mark Grammens, Ludo Beheydt, Axel Buyse, Jean-Marie Dedecker, Jacques de Visscher, Carl Devos, Wilfried Dewachter, Jürgen Mettepenningen, Rik Van Cauwelaert, Ivan Van de Cloot, Luckas Vander Taelen, Karel Van Eetvelt werd ter beschikking gesteld op de Huldezitting voor Mark Grammens op 16 november 2013.
  
  

  Een staaltje uit ' Journaal voor Vlaanderen'
  
  pp 98-102 MARK GRAMMENS EN DE STRIJD TEGEN DE VERKLEUTERING EN DE VERLEUGENING VAN DE MEDIA
  
  Rik Van Cauwelaert
  
  Begin van de tekst p. 98
  
  Tien jaar geleden overleed Neil Postman, de Amerikaanse communicatiewetenschapper die in 1985 zijn voor de media onheilspellende boek 'Amusing Ourselves to Death' publiceerde.
  Postman vergistte zich niet. Sommige media naderen stilaan hun stervensuur. Anderen hebben het tijdelijke al voor het eeuwige gewisseld, als gevolg van een overdosis infotainment.
  'Als het public wordt afgeleid door trivia, wanneer het cultuurleven neerkomt op amusement en de ernstige maatschappelijke conversatie in een kleutertaaltje wordt gevoerd, wanneer, kortom, de burgers tot toehoorders en de publieke zaak tot een vaudeville worden herleid, dan komt de natie in gevaar, want dan derigt de cultruurdood.'
  Zo klonk, kort samengevat, de waarschuwing van Postman.
  
  Inhoud
  
  - Frans Crols, Journaal voor Vlaanderen
  - Mark Grammens, Geen compromis
  - Ludo Beheydt, Cultuur in Vlaanderen of Vlaamse cultuur
  - Axel Buyse, Nog altijd de beste leerling van de klas? Vlaanderen, de Europese Unie en Nederland
  - Jean Marie De Decker, Over het multiculturele drama in Vlaanderen 'Het laten ontstaan van grote groepen vervreemde migranten is het recept voor een sociale en politieke catastrofe'
  - Jacques De Visscher, Aporieën van het nationalisme
  - Jürgen Mettepenningen, Naar authenticiteit als autoriteit: 1968-2013 denken
  - Rik Van Cauwelaert, Mark Grammens en de strijd tegen de verkleutering en de verleugening van de media
  - Ivan Van de Cloot, Een snedig concurrentiebeleid is een dwingende noodzaak
  - Luckas Vander Talen, Brief aan Mark Grammens
  - Karel Van Eetvelt, UNIZO-voorman Karel Van Eetvelt over de opeenvolgende maar onvolmaakte staatshervormingen. 'Laat elke regio toe om een efficiënt en doeltreffend beleid te voeren'
  
  Meer dan lezenswaard!! (Red. website)
  
  Bestel het boek: 15 euro met verzendkosten, op journaalvoorvlaanderen@hotmail.com  
  Betaling met overschrijving: Wim Merckx voor “Journaal voor Vlaanderen” BE 97 7330 1824 7649
  
  Naar boven
  
  

  ---

  
  
  
• Academici in de politiek - Getuigenis Michaël Ignatieff - Hendrik Vuye (jan. 2014)
  

  
  
  
  Proffen in parlement en regering. Soms lukt het, soms niet. De Canadese professor-politicus Michaël Ignatieff schreef er een ontluisterend boekje over. Lessen van overzee en bedenkingen voor het binnenland.
  - Hendrik Vuye (14.01.2014)

  Iedereen kent academici die na een korte carrière in de politiek er de brui aan geven. Zo Paul De Grauwe, ooit de diep-donker-donkerstblauwe ideoloog van VLD. Maar ook Christine Van Broeckhoven (Sp.a), Rik Torfs (CD&V), Eva Brems (Groen), Marleen Temmerman (Sp.a) en Danny Pieters (N-VA). Anderen hebben de politiek verlaten na een verkiezingsnederlaag van hun partij, zo Bea Cantillon (CD&V). Mislukt in de politiek, maar als een vis in het academische water. Elk op hun manier gerespecteerde hoogleraren.
  
  Maar er zijn ook vele tegenvoorbeelden, namelijk academici die wel een succesvol politicus werden, zo bijvoorbeeld Johan Vande Lanotte (vicepremier Sp.a), Hugo Vandenberghe (fractieleider CD&V), Francis Delpérée (fractieleider cdH en op 72 jaar nog lijsttrekker voor de Kamer), Lode Vereeck (fractieleider LDD), Paul Magnette (voorzitter PS) ... Hoe het Koen Geens (CD&V) zal vergaan, zullen we binnen enkele jaren weten. ...
  
  In Doorbraak
  
  Lees het hele artikel

  Naar boven
  
  

  ---

  
  
  
• 'Superdiversiteit, hoe migratie onze samenleving verandert': een boeiende zoektocht - recensie Walter Lootens 1-1-2014
  

Dirk Geldof is een productief publicist. Na 'Onthaasting', 'Niet meer maar beter' en 'We consumeren ons kapot' en 'Onzekerheid, Over leven in een risicomaatschappij' verschijnt nu 'Superdiversiteit, hoe migratie onze samenleving verandert'.

Ook in zijn nieuwe boek is het denken van Ulrich Beck en dat van stadsocioloog Eric Corijn duidelijk aanwezig. Het gaat tegenwoordig in de grote steden op deze planeet niet meer over diversiteit tout court, maar over ‘superdiversiteit’, een term die in 2007 voor het eerst werd gelanceerd door de Engelse onderzoeker Steven Vertovec.

Lees de volledige recensie

Naar boven

---

• Dat heet dan gelovig zijn - Mark Van de Voorde - 23-11-2013
  
  

De meewarige blikken ten spijt is Mark Van de Voorde er trots op dat hij katholiek is. In God geloven is niet alleen goed voor de gezondheid, het brengt ook een vertrouwen schenkende attitude met zich mee.

Mark Van de Voorde

God maakt gelukkig. Onder die intrigerende kop stond een bespreking van het boek God bewijzen van Rik Peels en Stefan Paas (DS 21 november). Ik geef het toe, die kop kan boven mijn hoofd worden geplaatst. Ik ben gelukkig en dat zou wel eens met God te maken kunnen hebben. Ik beken: ik geloof. Meer nog, ik ben christen, zelfs katholiek.

Gelovigen hebben meer vertrouwen in de samenleving, de instellingen en de medemensen

Lees verder

Naar boven

---

• “Onderwijshervormingen de verborgen agenda”
  Symposium van Pro Flandria – Brussel 9 november 2013
  
  

  Verslag door PAN in ’t Pallieterke van 20 november 2011 blz. 11

  Pro Flandria, het netwerk voor ondernemers en academici organiseerde vorige week een heus onderwijssymposium met als titel “Onderwijshervormingen – de verborgen agenda blootgelegd.”

  Voorzitter Kurt Moons gaf in zijn inleiding aan dat er twee fundamentele onderwijshervormingen in de pijplijn zitten. Enerzijds is er het “masterplan” voor het secundair onderwijs en anderzijds het onschuldig lijkend plan om vanaf 2017 “scholengroepen” in te richten. Een grondige analyse van die twee hervormingen deed Moons en de zijnen vrezen dat ze het vooropgestelde doel niet zullen halen, wat zeer nefast zal zijn voor de onderwijskwaliteit.
  
  Wat stellen de vijf uitgenodigde onderwijsspecialisten daartegenover?
  
  Lees het hele verslag
  
  Naar boven
  
  

  ---

  
  

• Actief pluralisme haalt ons uit de seculiere kramp…en moslims uit het religieuze getto

Mark Van de Voorde

2 november 2013

Ik heb ooit met de Kerstman gesproken. Dat viel dik tegen, want hij had geen mening. Juister gezegd, hij wou geen mening hebben. Of anders nog, hij meende geen mening te mogen hebben. De ontmoeting met de Kerstman had plaats waar hij verondersteld wordt te wonen: op de noordpoolcirkel. Even buiten Rovaniemi, de hoofdplaats van het Finse Lapland, ligt pal op de poolcirkel Santapark. Elke dag wurmt een reusachtige dikke acteur er zich in het rode Kerstmanpak om in een enorme blokhut kinderen een handje te geven en “Ho ho ho” te zeggen. Daar was het dat ik de Kerstman heb ontmoet en ook even kon spreken. Dat viel dus dik tegen. Ik vroeg hem immers hoe hij aankeek tegen religie, in het bijzonder tegen de kerstboodschap van het evangelie. De man keek vanonder de opgeplakte grote witte wenkbrauwen me verwonderd aan en zei dat “hij zich niet inlaat met religie, want neutraal moet zijn”.

Op het eerste gezicht een begrijpelijke, vanzelfsprekende reactie van de geseculariseerde versie van Kerstmis. Bij nader toezien toch een beetje gek, want de Kerstman zou er vandaag niet geweest zijn, alvast niet onder de naam Father Christmas, die verwijst naar Jezus Christus (Christ in het Engels), was er geen religieus Xmas. De Kerstman, aangezien hij een areligieus fenomeen is, kan zich wel distantiëren van het Bijbelse kerstverhaal, maar hij kan eigenlijk niet doen alsof dat religieuze gegeven geen rol speelt in de cultuur die hem mogelijk heeft gemaakt om vandaag zijn acteursrol te spelen.

Lees verder

(Deze tekst verscheen als eerste essay in het boek ‘Hoofddoek Hoofdzonde. Pluralisme en neutraliteit in de seculiere samenleving’. De andere auteurs zijn Ludo Abicht, Marc Van Den Bossche, Alicja Gescinska en Guido Vanheeswijck. - Boekbespreking in Doorbraak, in Kerknet)

Naar boven

---

• Surfen tegen lichtsnelheid
  
  Nieuwe technologie maakt deeltjesversneller kleiner
  
  Door elektronen te laten ‘surfen’ op een golf, kunnen ze in een compact apparaatje opgejaagd worden tot een energie waar vroeger een tientallen meters grote installatie voor nodig was.
  
  Deeltjesversnellers zijn groot. De versneller waarmee Europese fysici vorig jaar het Higgs-deeltje ontdekten, de LHC in Genève, is een ring met een omtrek van 27 kilometer. En door die grote omvang zijn ze ook verschrikkelijk duur. Deeltjesfysici maken zich er zorgen over of de volgende generatie versnellers, die nog groter en krachtiger moeten worden, nog wel te betalen zal zijn.

Maar een nieuwe technologie kan misschien een oplossing bieden. Amerikaanse fysici melden in het vakblad Nature Communications dat ze elektronen (deeltjes van atomen) hebben kunnen versnellen tot een energie van 2 gigaelektronvolt over een afstand van slechts één inch (2,54 centimeter). In een klassieke versneller hebben elektronen zowat zestig meter nodig om dezelfde energie te bereiken.

Lees het volledige artikel van Steven Stroeykens

Naar boven

---

• Publicatiedruk aan de universiteiten - dossier van het huidige discours
  
  

Wetenschappelijke fraude?

‘Het volstaat niet de oppervlakkige fenomenen aan te pakken, we moeten ook naar de oorzaken durven te gaan. De publicatiedruk is criminogeen, hij werkt fraude in de hand.’ Rik Torfs in DS 12-8-2013 p. 6.

Al bij zijn verkiezing tot nieuwe rector uitte Rik Torfs zijn intentie om in te gaan tegen de overdreven publicatiedruk die rust op onderzoekers aan de universiteiten. Een brief van drie jonge onderzoekers in het tijdschrift Nature kreeg zijn neerslag in De Standaard van 3 augustus 2013. In een schrijven gericht aan de drie jonge wetenschappers adviseren wij vanuit de Werkgroep Taal en Onderwijs van het VVA om in overleg te gaan daarover met de beleidsinstanties van hun universiteit en ook om in dat verband een beroep te doen op de beleidsverantwoordelijken voor het onderwijs in Vlaanderen. Op 5 augustus reageert rector Torfs in DS op deze publicatie met de opiniebijdrage "De waarde van wetenschap". Hij treedt de jonge vorsers voor een goed deel bij en oppert de idee om de criteria aan te passen. Em. prof. Jos Devreese publiceert in overleg met onze Werkgroep op 6 augustus 2013 zijn eigen visie in een opinieartikel in DS van 6 augustus “Wat de universiteiten zelf doen, doen ze beter”, waarin hij de academische vrijheid van de universiteiten inzake beoordeling en benoemingen verdedigt en waarin hij ook stelt dat de onderzoeksfondsen meer en ruimere criteria hanteren dan de betwiste ‘impactfactor’. Ook aan de jonge onderzoekers zelf richt prof. Devreese op woensdag 7 augustus 2013 een gelijkaardig schrijven. Op dezelfde pagina in DS van 6 augustus in zijn opiniebijdrage “De politiek moet de wedloop stoppen” klaagt sociolinguïst Jurgen Jaspers eveneens krachtig de overmatige publicatiedruk aan en wenst vanwege de onderwijsverantwoordelijken een verandering van het huidige systeem, dat nog voortspruit uit het betreffende decreet van 2007.

Open brief en Petitie (5022 handtekeningen op 27-8-2013 te 16 u.)

Een goed gerichte actie tegen de overmatige publicatiedruk komt echt los vanaf 19 augustus 2013.
Een Actiegroep Hoger Onderwijs publiceert een open brief in de toonaangevende media en begint een petitie bij de betrokken academici. Binnen de drie dagen is de petitie gericht aan de minister van Onderwijs, de rectoren van de universiteiten, de betreffende wetenschappelijke instanties die de subsidiëreing en de beoordeling van het wetenschappelijk werk onder hun bevoegdheid hebben ondertekend door ruim 2.000 personen. De berichtgeving verschijnt in De Tijd, De Morgen en De Standaard en gaat in die laatste kranten gepaard met artikels van geëngageerde wetenschappers. In De Morgen publiceert de Brusselse filosoof Philippe Van Parijs zijn tekst "Alle onderzoekers bedriegers?" Het meest opvallend is wel het artikel in De Standaard "Rijmt 'universiteit' nog op 'kwaliteit'?" door Bruno De Wever (Universiteit Gent), Nicolas Standaert (KU Leuven), Guy Vanheeswijck (Universiteit Antwerpen) en Frank Willaert (Universiteit Antwerpen). Zij hekelen vooral dat door de excessieve publicatiedruk "onderzoeksactiviteiten gericht op onmiddellijke dienstverlening aan de gemeenschap in dit systeem meestal niet meetellen: organisatie van tentoonstellingen, kunstcatalogi, tekstedities van cultureel erfgoed, artikels en boeken in het Nederlands bestemd voor een breed publiek." Ook Rik Van De Walle, decaan faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur Universiteit Gent, die de petitie in persoonlijke naam ondertekent, krijgt hier zijn stem.

Het thema van de overdreven publicatiedruk en de beoordeling van jonge onderzoekers in functie van een loopbaanontwikkeling blijft op donderdag 22 augustus 2013 doorwerken in de media. Jan Blommaert hekelt in zijn artikel "Publicatiedruk maakt academische publicaties nauwelijks lezenswaardig" in 'De Wereld morgen' de bittere realiteit van onderzoek en publicatiedruk aan de universiteiten. De reden van de kwaal is volgens hem de losmaking van de organische band tussen onderzoek en publiceren. In zijn artikel "University Inc" in DS van 24 augustus 2013 schrijft Marc Reynebeau de huidige malaise toe aan de Bologna-hervorming in het Europees onderwijs van 2003 toen een concurrentieel wetenschapsmodel de klassieke coöperatieve universiteit verving.

Een onvoorwaardelijke acceptatie van de visie van de Actiegroep Hoger Onderwijs heeft dan plaats gemaakt voor een ruimere interpretatie van de thematiek. Daarbij komen meer objectieve gegevens naar voren, die evenwel worden gehanteerd in de richting van niet enkel grotere nuancering van de benadering van de thematiek, maar evenzeer van kritische opmerkingen tegenover de basisaspiraties van de Actiegroep en de haalbaarheid van hun strevingen. Als beleidspersoonlijkheden aan het woord gelaten worden zowel die uit de politiek als die verantwoordelijkheid droegen of dragen van het universiteitsbeleid, dan zit impliciet in de teksten soms onder de oppervlakte op het interpretatieniveau een verdediging van hun vroeger beleid waartegen nu opstand wordt gepleegd. In dat verband ontbreekt b.v. bij Fientje Moerman elke verwijzing naar het kwalitatief aspect van wetenschappelijk onderzoek en de output daarvan in publicaties. In de opiniëring van de beleidsverantwoordelijken van de universiteiten komen ook wel concrete zakelijke cijfermatige elementen naar voren, waarmee bij veranderingsintenties van de huidige systematiek beslist rekening moet worden gehouden.

Op vrijdag 23 augustus 2013 verscheen nog het opinietstuk 'Zijn er niet teveel doctoraten?' van prof. Bart de Strooper, KU Leuven, directeur VIB en alzheimonderzoeker. Ook hij biedt weerstand tegen de aanklacht van overdreven publicatiedruk en kwantitatieve beoordeling, maar hij geeft wel toe dat er een malaise bestaat voor jonge onderzoekers die carrière willen maken.

Wij blijven het discours in de media volgen, maar we vermoeden dat de opiniëring rond de thematiek van de publicatiedruk en de beoordeling zal uitdoven. Dan wordt het des te meer belangrijk dat de Actiegroep zich goed voorbereidt op hun ontmoetingen met de minister en het Vlaams Parlement en met de vijf rectoren van de Vlaamse universiteiten. De Actiegroep kan zeker constructieve ideeën aanleveren voor wegwerking van anomalieën, voor meer kwalitatieve beoordelingscriteria en voor vermenselijking in het algemeen van het systeem.

Zie hun reactie:

Meer is niet altijd beter: Actiegroep Hoger Onderwijs reageert na mediastorm

De oogst van de artikels van donderdag, vrijdag en zaterdag 22/23/24-8-2013 werd toegevoegd.

Wij bundelen dit discours in een worddocument, dat u hier op uw scherm kunt oproepen.

Naar boven

• De hele werking van de universiteit staat nu stevig ter discussie
  
  Het debat breidt zich uit naar de volledige functionering van de universiteit. De kritiek blijft gehandhaafd. Ideeën en voorstellen voor een aanpak, voor ingrijpende verbeteringen worden gelanceerd. Voor Eric Corijn in zijn opiniestuk “Voor een grondig debat over de universiteit" (De Wereld Morgen 24-8-2013) gaat het over veel meer dan over de overmatige publicatiedruk. Het gaat evenzeer over werkdruk, personeel, financiering, structuren en over welke wetenschap en universiteit de gemeenschap feitelijk wil. Voor Jan Blommaert in zijn opinietekst “Nodig. Een syndicaat van academici” (De Wereld Morgen 24-8-2013) kan een syndicaat van academici een constructieve tegenkracht betekenen tegen alles wat nu schots en scheef gaat in de universiteiten.
  
  
  Beide artikels kunt u hier op het scherm oproepen.
  
  
  Naar boven
  
  
  

• De noodzaak van verbeelding, droom en symboliek -
  Ideeën van Marc Colpaert
  
  ONDERWIJS IS OOK EEN OPVOEDINGSPROJECT
  
  
  Goed onderwijs brengt jonge mensen vaardigheden en kennis bij die hen later goed van pas zullen komen. Maar in die levensfase van opgroeiende tiener zijn ze ook op zoek naar hun identiteit. In een multiculturele wereld is die zoektocht niet eenvoudig. Daarom moeten leerkrachten meer dan ooit oog hebben voor het aanscherpen van het symbolisch bewustzijn, vindt Marc Colpaert, die zelf vele jaren in het middelbaar en hoger onderwijs lesgaf, als journalist vertrouwd raakte met de culturen van Zuid-Oost-Azië en later het Centrum Intercultureel Management en Internationale Communicatie (CIMIC) oprichtte. In een zeer lezenswaardig boek pleitte hij in 2007 voor de herwaardering van de verbeelding als sleutel tot intercultureel opvoeden en voor het opbouwen van een meervoudige identiteit.
  

 

Lees de uitspraken van Marc Colpaert in het interview van Chris Dutry met hem

Naar boven

---

• Oproep aan Vlaanderen om niet in het verleden te leven
  
  

  
  Die oproep kwam in augustus 2009 van prof. dr. Eric Defoort in zijn column Aanstekelijk Vlaams van Omtrent, cultuurmagazine van het Davidsfonds. Deze vroegere beroepshistoricus is Vlaamsgezind progressief.

•  

• 
  
  Het verhaal van de Vlaamse Beweging ging van start in de 19de eeuw en loopt nog door tot in onze 21ste eeuw. Het gaat dus om een lang verhaal dat bewondering opwekt, omdat het getuigt van een zeldzame volharding bij nu al zovele opeenvolgende generaties. Wat in de romantische 19de eeuw als een taalstrijd, als een inzet voor culturele ontvoogding, van start ging, met de onafhankelijkheid hooguit als een verre droom, is meer dan een eeuw later aangekomen in de (eind?)fase van Vlaamse staatsvorming. We naderen het bevrijdende eindpunt waarop niet het nationale, maar wel het nationale als kwestie wordt opgeheven. Uiteraard kan, na zo’n lang verhaal, een overdreven neiging groeien om te memoreren, te herdenken, onder te gaan in de geschiedenis.
  
  Zoiets is remmend en zelfs schadelijk. Er is een soort wetmatigheid die ik – voorlopig nog als werkhypothese – heb bedacht: hoe sterker de natie* als een soort evidentie wordt beleefd, hoe meer het terugplooien op de geschiedenis uit het nationale wordt geëvacueerd. Een natie mobiliseert alsmaar minder de geschiedenis naarmate zij alsmaar meer een erkende incarnatie van een geschiedenis (of van geschiedenissen) is. Uiteraard worden naties opgebouwd én afgebroken in de geschiedenis en door de geschiedenis. Dat geldt ook voor de Vlaamse natie. In die zin raken zij dan ook nooit los van geschiedenis.
  
  Maar zij kunnen wel op een heel verschillende manier ermee omgaan. Het is een dwingende opdracht om te verhinderen dat Vlaanderen als natie slechts aan de toekomst zou kunnen werken vanuit een heden dat volledig is opgevuld met verleden; dat het hierbij niets en nooit vergeet en aldus opgezadeld zit met herinnering die overweldigend en dwingend is voor het heden. Wie zich in deze 21ste eeuw inschrijft in het lange verhaal van de Vlaamse Beweging, ziet Vlaanderen als een natie die in staat is om haar geschiedenis te koesteren, maar zonder dat haar heden en toekomst door die geschiedenis kunnen worden opgeëist. Een Vlaanderen ver weg van niet verwerkt verleden, ver weg van verslaving aan underdogsituaties van weleer.
  
  Erik Defoort
  
  * Natie: alle mensen die oorsprong, taal, zeden… gemeen hebben (Bron: Van Dale)
  
  
  Naar boven
  
  
  

  ---

  
  

• Recensie van 'Teksten voor de toekomst': het geëngageerde denken van Jaap Kruithof door Walter Lotens 27-5-2013
  
  

Jaap Kruithof overleed in 2009 en liet een oeuvre na waarvan een groot aantal werken door EPO werd uitgegeven. Drie jaar later stelden Rik Pinxten, Ronald Commers en Luc Desmedt een reader samen met teksten uit het werk van Jaap Kruithof door hen geselecteerd en ingeleid. Het gaat om teksten die grosso modo verschenen zijn tussen 1968 en 2007. Volgens de samenstellers, oud-studenten van hem, zijn het om drie redenen ‘teksten voor de toekomst’. Ten eerste omdat het geëngageerde denken van de ‘passionele rationalist’ Kruithof inspiratie kan bezorgen aan de huidige generatie, ten tweede omdat vele van zijn teksten op een of andere manier visionair zijn en ten derde omdat een aantal uitspraken en analyses nog best aansluiten bij de actualiteit.

‘Teksten voor de toekomst’ is een kanjer van meer dan 500 pagina’s, die bestaat uit vier delen die telkens ingaan op een belangrijk aspect van het denken van de moraalfilosoof. In het eerste en zeker niet toevallig zeer uitgebreide hoofdstuk, ingeleid door Francine Mestrum, werden teksten over politieke filosofie bij elkaar gebracht. In het tweede deel, ingeleid door Kruithofs opvolger Ronald Commers, werden teksten rond ethische kwesties verzameld.

Teksten omtrent ‘Muziek en cultuur’, ook een zeer belangrijke aanwezigheid in het werk van Kruithof, werden ingeleid door Ine Pisters en de teksten rond filosofische en antropologische kwesties werden geduid door Hubert Dethier. In een epiloog, ingeleid door Eric Goeman, werden nog enkele teksten van Kruithof die nooit een definitieve vorm hebben gekregen, opgenomen. Het readerachtige karakter van deze publicatie maakt dat de lezer zijn eigen weg kan zoeken in de denkwereld van Kruithof. De samenstellers en enkele speciale gastschrijvers hebben er echter voor gezorgd dat de teksten op een problematiserende manier in toekomstperspectief werden geplaatst.

Bron: De Wereld Morgen

Lees de hele recensie


Naar boven

---

• Kan de school de wereld redden? - Daniël Walraeve in het tijdschrift Doorbraak - 21-4-2013
  
  

  Onder die titel publiceert Daniël Walraeve in het tijdschrift Doorbraak een bijzonder leesbaar artikel over de verwachtingen die van buiten uit naar het onderwijs toe worden geschoven.
  Daarmee karakteriseert hij heel goed de verhouding tussen het maatschappelijk-ideologisch discours en de reële situatie zoals die observeerbaar is in het onderwijs.
  
  Zijn conclusie is dan ook:
  
  “We mogen niet langer alle heil van de school verwachten. Het onderwijs zal nooit iedereen gelukkig maken. De ene wil dat scholen pacifistische kosmopolieten afleveren, terwijl een andere lobbygroep toch vooral aandringt op perfect klaargestoomde arbeidskrachten, klaar om de knelpuntberoepen in te vullen. Verdient het onderwijs niet beter dan telkens weer gebruikt te worden als vehikel in een ideologisch discours?

  Diep vanbinnen wensen we allemaal dat pijnlijke problemen één antwoord kennen. Het zou mooi zijn als we de wereld zouden kunnen veranderen door een leerplan aan te passen. Maar als problemen vele kantjes hebben – en dat ligt in de aard van problemen – dan zal ook de eventuele oplossing vele facetten moeten kennen. Zo hebben ze het mij ooit op school geleerd.”
  
  Lees het hele artikel
  
  
  

  Naar boven
  
  

  ---

• Grenzen aan de groei. Interview met Robert Skidelsky. Hij stelt vragen bij de ratrace - 30 maart 2013
  
  

  De economie moet groeien. De welvaart moet omhoog. We moeten langer werken. Het zijn wetmatigheden waar niemand aan twijfelt. Behalve de Britse econoom Robert Skidelsky. Hij schreef er een baanbrekend boek over.

  ‘Ja, ik werk waarschijnlijk te hard', laat econoom Robert Skidelsky zich halverwege het interview ontvallen. Merkwaardig. Want zijn boek Hoeveel is genoeg, geschreven samen met zijn zoon, de filosoof Edward Skidelsky, is juist een pleidooi tégen hard werken. Het stelt vragen bij de ratrace waarin we terechtgekomen zijn. Waarom werken we niet minder? Waarom doen we niet vaker wat we graag doen? Waarom consumeren we steeds meer? Wat hebben we eigenlijk écht nodig? En wat niet? Waarom is iedereen gefocust op groei? Wat maakt een leven tot een goed leven? Het boek is geen zelfhulpgids om de levenskwaliteit te verbeteren. Wel een filosofisch-economisch tractaat dat, zonder pasklare antwoorden te bieden, het denken over ons leven en onze samenleving aanscherpt.
  
  Lees het volledige interview
  
  
  

  Naar boven
  
  

• Rond het discours over kennis en vaardigheden in het onderwijs -
  de stem van Frank Furedi voor meer waardering van kennis - 3 april 2013
  
  

  ....Frank Furedi....
  The philistines have taken over the classroom De filistijnen hebben de klas ingepalmd ESSAY: How did we get to a situation where teachers are even more cavalier about knowledge and serious schooling than politicians are? Hoe komen we tot een situatie waarbij leraren zich meer bekommeren om kennis en ernstige schooling dan politici?

  
  

  “In essence, the main mission of education is to preserve the past so that the young have the cultural and intellectual resources they need to deal with the challenges of the future.” “In wezen is de belangrijkste opdracht van onderwijs het verleden in stand te houden opdat de jongeren kunnen beschikken over de culturele en intellectuele bronnen die zij nodig hebben om de uitdagingen van de toekomst aan te gaan.” Frank Furedi

  
  Aanduiding van de inhoud:
  
  Engelse leraren verzetten zich bij de hervorming van de onderwijscurricula tegen een verminderen van de aandacht voor vaardigheden ten voordele van kennis.
  De auteur houdt een pleidooi voor waardering in het onderwijs van de verworvenheden uit het verleden als garantie voor de beheersing van de toekomst.
  
  Bijzonder lezenswaardig artikel in het Engels van een behoudsgezinde intellectuele denker uit de Angelsaksische wereld.
  
  
  

  Naar boven
  
  

  ---

  
  

• “Ik ben een beetje de weg kwijt” - 'Rigtingbedonnerd' - een interview en twee recensies over Fred de Vries' boek 'Afrikaners. Een volk op drift' - april 2013
  
  Het boek is in het Nederlands en in het Afrikaans gepubliceerd in 2012. De titel in het Afrikaans is "Rigtingbedonnerd", in het Nederlands "Afrikaners. Een volk op drift".
  
  
  

  Nederlandse versie	Versie in het Afrikaans

  
  
  Samenvatting
  
  `Wat neuk ons so met die Hollanders?' schreef Afrikaner Max Du Preez geërgerd. Behalve dat de taal overeenkomsten vertoont lijken Afrikaners in weinig meer op hun verre Europese neven en nichten.
  
  Afrikaners: ze delen een land, een cultuur en een taal, maar de diversiteit is groot, hun problemen zo mogelijk nog groter. Meer en meer worden ze verdrongen uit de Zuid-Afrikaanse maatschappij.
  Vanuit zijn fascinatie voor het land voerde Fred de Vries gesprekken met de meest uiteenlopende Afrikaners. Over de Boerenoorlog, politiek en racisme maar ook over de taal, muziek en literatuur. Hij bezocht blanke sloppenwijken en Afrikaander-emigranten in Australië. Het resultaat is een rijk portret van een volk dat is gehavend door het apartheidsverleden. Uiteindelijk belandt De Vries bij de hamvraag: Is er een plek voor blank in Zuid-Afrika?
  
  Interview
  
  In het Afrikaanse e-zine LitNet van 4 april lezen we een lang interview van Annemarié van Niekerk, een Afrikaanse academica en schrijfster, die in Den Haag woont met de Nederlandse auteur Fred de Vries, die dan weer in Zuid-Afrika gevestigd is.
  
  
  
  Het is getiteld "Annemarié van Niekerk gesels met Fred De Vries" Het begint zo.
  
  

  Fred, jou boek oor die Afrikaner vaar besonder goed in Nederland – jy is selfs vir twee belangrike pryse genomineer. Maar die Afrikaanse uitgawe is net so suksesvol. Ek was nogal nuuskierig oor hoe die boek deur die Afrikaanse gemeenskap ontvang sou word, en was verras oor die positiewe reaksies. My verrastheid was nie omdat ek dink die boek verdien nie ’n goeie ontvangs nie, maar omdat dit so ’n riskante ding was wat jy gedoen het – dit kon so maklik gebackfire het. Eerstens hou mense of volke of in groepe nie daarvan as buitestanders (of mense wat as buitestanders beskou word) hulself as sogenaamde kenners van so ’n groep “aanstel” nie. Dat buitestanders hoegenaamd waag om ’n mening oor so ’n groep uit te spreek, is soms selfs te veel om te verduur. Boonop was ons Afrikaner-volkie wat hierdie saak betref nog altyd hipersensitief. Was jy bewus daarvan dat die skryf van hierdie boek die betreding van ’n gevaarsone was?

  Ek het self ’n enorme hekel aan boeke van buitelanders oor Nederlanders, soos The UnDutchables; an observation of the Netherlands, its culture and its inhabitants van Colin White en Laurie Boucke. Toe ek buiteland toe gegaan het, het ek twee eksemplare daarvan by vriende gekry. Ek het daarin begin lees en onmiddellik kwaad geword. Waarmee bemoei hulle hulle? Wat weet hulle nou eintlik van Nederlanders, van die verskille tussen Rotterdammers en Amsterdammers en Eindhovenaars? Hoe kan hulle sonder om te blik of te bloos sulke algemeenhede oor ’n hele volk kwytraak?

  Ek dink nou ook aan daardie boek van Marcia Luyten wat onlangs verskyn het, Dag Afrika. Ek het, net soos jy, onmiddellik kwaad geword, eintlik ineengekrimp oor die meerderwaardigheid en beterweterigheid waarmee sy oor Afrika skryf. Miskien goed dat jy White en Boucke se boek gelees het voordat jy met jou eie Afrikaner-projek begin het.

  Ja, só ’n boek wou ek nie skryf nie. My idee was om so genuanseerd moontlik te kyk na die Afrikaners en wat met hulle gebeur het na 1990-1994. Daardie vroeë negentigerjare was sonder twyfel traumatiese jare vir die Afrikaner, om so in één klap alle politieke mag te verloor. Boonop het Afrikaners dit natuurlik nie al te maklik in die wêreld gehad nie. Apartheid was die laaste ideologie waaroor jy nog lekker in eenvoudige terme kon dink: swart was goed, blank was sleg. Daardie cliché wou ek afskiet. En ek wou Afrikaners self laat praat.

  Lees verder
  
  Een eerste recensie
  
  

  Afrikaners zijn de weg kwijt - of toch niet?

  Correspondent Fred de Vries over 20 jaar Zuid-Afrika 
  
  in KaapstadMagazine.nl
  
  
  Een tweede recensie
  
  

  Afrikaners. Een volk op drift – Fred de Vries

  4 februari 2013
  
  Het verleden poets je niet zomaar weg
  Recensie door Rein Swart
  
  in Literair Nederland
  
  
  Naar boven
  
  

  ---

  
  

• De Woutertje Pieterselezing 2013
  n.a.v. de gelijknamige prijs voor het jeugdboek ‘Kelderleven’ 7-3-2013
  
  

Op donderdag 7 maart 2013 in Amsterdam kreeg tijdens een plechtige zitting Kristien Dieltiens de Woutertje Pieterseprijs toegekend voor haar opmerkelijk knappe jeugdboek ‘Kelderleven’. Over het boek en de schrijfster kunt u uitvoerig lezen, luisteren en kijken op de website van het Netwerk Didactiek Nederlands.

Majo De Saedeleer, zelf jeugdauteur en heel actief in de wereld van de jeugdliteratuur
hield er de Woutertje Pieterselezing 2013
‘Onder het donker de kleuren. Vetkrijtjes voor cultuuroptimisten.’  
Wie even de tijd neemt om de volledige tekst te lezen, zal er achteraf zeker geen spijt van hebben, want de lezing bevat originele en zinvolle informatie

'Geachte dames en heren,

Omdat kinderboekenmensen en leesbevorderaars niet alleen maar jeugdliteratuur lezen, mag u de titel van mijn lezing zien als een kleine hulde aan A.F.Th. vander Heijden: 'Onder het plaveisel het moeras'. Maar jeugdliteratuurmensen en leesbevorderaars zijn het aan zichzelf verplicht optimistischer in het leven te staan dan de beoefenaars van de grote literatuur.
Daarom 'Onder het donker de kleuren'.

U kent de techniek die men vooral in kindertekeningen aantreft: hij bestaat eruit dat je twee lagen krijt en verf boven elkaar aanbrengt. De onderste laag breng je aan met vetkrijtjes en ze bestaat uit veelkleurige vlakken. Daarboven komt een laag zwarte verf die alle kleuren bedekt. In die zwarte laag wordt de tekening gekrast zodat de kleur weer te voorschijn komt. Het zwart versterkt de felheid van de kleur. Om kleur te zien heb je licht nodig, maar om kleur te waarderen heb je donker nodig.

Toen de Vlaamse Stichting Lezen nog jong was, zo'n goede 10 jaar geleden, voelden we de behoefte aan een soort charter voor onze vereniging, een geloofsbrief. Wat waren onze beweegredenen, waarop zouden we onze acties baseren, waaraan zouden we plannen toetsen, waaraan zou men de acties van Stichting Lezen kunnen herkennen? Het moet 2004 geweest zijn toen ik onze Gouden Regels voor het eerst aan een publiek presenteerde. Het waren er 11. Ongeveer evenveel als er toehoorders in de zaal zaten. Gaandeweg kregen we meer toehoorders en minder Gouden Regels. In onze brochure van 2006 waren ze gereduceerd tot 5.
Een charter is geen wet. We zouden wel een heel starre vereniging zijn als we onze uitgangspunten niet af en toe opnieuw toetsten. (Het is wel eens gebeurd dat ik in plaats van 'vereniging' 'verenging' typte. Daar moet een mens mee oppassen)'

Lees verder

Naar boven

---

• Dit lifestyle-project kan de massa niet overtuigen - Kevin Absillis (UA) over België - interview in Doorbraak - maart 2013
  
  Peter De Roover en Dirk Rochtus interiewen Kevin Absillis, literatuurwetenschapper UAntwerpen, over de relatie tussen schrijvers en de natie waarvan ze deel uitmaken.
  
  

Doorbraak: Hendrik Conscience werd geboren op 3 december 1812 en dus vierden we vorig jaar zijn 200ste geboortedag. Was dat de aanleiding voor het schrijven van het essay? Of zat er meer achter?

Kevin Absillis: 'De heisa in oktober rond het eventuele herdopen van het Pieter De Coninckplein in Antwerpen zette me aan het denken. Ongetwijfeld wilde de culturele wereld een goedbedoelde hulde brengen aan de dichter Herman De Coninck maar evengoed hoopte men natuurlijk om Bart De Wever als aanstaande burgemeester van Antwerpen uit zijn tent te lokken. Dat dit voorstel een hoofdpersonage uit Consciences De leeuw van Vlaenderen (1838) naar de vergeetput zou verwijzen, getuigt volgens mij van de krampachtige manier waarop een links-progressieve bovenlaag omgaat met haar eigen culturele erfgoed. Ik heb familiaal geen enkele band met het Vlaams-nationalisme, en heb er als burger weinig affiniteit mee. Als literatuurwetenschapper bestudeer ik echter hoe literatuur een belangrijke rol speelt in het verbeelden van naties. De manier waarop vele kunstenaars en opiniemakers zich tegenwoordig uitlaten over Conscience – "we hebben het wel gehad met die onleesbare auteur" – vind ik op zijn zachtst gezegd intellectueel weinig stimulerend.'

Lees verder…


Naar boven

---

• Universiteitsstudenten krijgen niet genoeg algemene vorming, zegt vicerector Melis - Nieuw vak leert studenten over muur kijken -
  Veto 3913 - 11 februari 2013

De KU Leuven werkt aan een nieuw universiteitsbreed vak dat de voorlopige naam Mens- en Wereldbeelden draagt. In dat vak zullen studenten over de muurtjes tussen de universitaire disciplines leren kijken. In eerste instantie zou het gaan om een keuzevak, maar de bedoeling is dat op termijn elke universiteitsstudent het vak volgt.

Jelle Mampaey

De Leuvense universiteit denkt na over een vak waarin studenten in aanraking komen met kennis uit andere studierichtingen. De voorlopige naam van het vak is Mens- en Wereldbeelden. Het vak zou in eerste instantie een keuzevak zijn, maar het lijkt de bedoeling te evolueren naar een universiteitsbreed plichtvak dat complementair is met de bestaande vakken Religie, Zingeving & Levensbeschouwing (RZL) en Wijsbegeerte. Ludo Melis, vicerector Onderwijsbeleid: "Het is de bedoeling dat het vak op termijn een vanzelfsprekend onderdeel van een opleiding vormt."

“We willen studenten leren om over de muren tussen verschillende disciplines te kijken,” zegt Melis. “Er wordt al lang gezegd dat universitaire studies in zekere mate te kort schieten op het vlak van algemene vorming. Ook in de middelbare school is er vaak niet genoeg aandacht voor algemene vorming.”

Lees verder

Naar boven

---

• De nieuwe universiteit volgens de nieuwe emeriti van de VUB
  
  De profesoren Eric Corijn, Marc Elchardus, Benjamin Van Camp en Jef Vuchelen, allen geboren in 1946 of 1947 gaan begin 2013 met emeritaat. "Gouden generatie, gouden pensioen," titelt De Standaard in een interview in de krant van 7-8 januari 2013. En nog: "Zij kijken om in verwondering". Hun kijk op de universiteit van nu is voor onze websitebezoekers wellicht interessant.
  
  Zeker is: de universiteit is lang niet meer de autoritaire antiquiteit waar de babyboomers hun opwachting maakten. 'Benoemingen gebeuren nu veel kritischer', zegt Jef Vuchelen. 'Professoren worden geëvalueerd, de transparantie is veel groter, studenten krijgen veel meer te zeggen.'
  
  Maar alle vier zijn ze het er ook over eens dat de universiteit nu een bureaucratische machine is geworden, die aanstuurt op een zo groot mogelijk kwantitatieve productie. 'Dat zie ik ook aan het personeel dat daarin gedijt,' stelt Eric Corijn vast, 'dat zijn veeleer vakexperts dan intellectuelen.' Kwantiteit boven kwaliteit, beaamt ook Ben Van Camp.
  
  'Academici moeten zoveel mogelijk artikels produceren,' zegt Vuchelen, 'maar of dat dan relevante publicaties zijn, vraagt niemand zich nog af. Een risico nemen om een nieuwe idee te ontwikkelen, doet niemand nog, want dat wordt toch niet beloond. Tegelijk is aan de universiteit iedereen een concurrent van elkaar geworden, wat het interne gesprek en de uitwisseling van ideeën in de weg staat.'
  
  'En dat is zelfs geen voorwerp van discussie,' gaat Van Camp verder. 'Door de massificatie gaat het onafhankelijke en zelfstandige denken erop achteruit. De opleidingen zijn goed, maar de diploma's zijn in waarde genivelleerd. En dan is er nog de toenemende reglementering door de overheid, wat de autonomie van de universiteiten aantast.'
  
  Mark Elchardus nuanceert: luie professoren krijgen nu, anders dan vroeger, geen kans meer, en 'dat was niet mogelijk zonder een zekere bureaucratisering en competitie. Maar die zijn misschien doorgeslagen. De evaluatiesystemen dreigen de intellectuele functie van de universiteit te versmachten en jagen jong talent weg.'
  
  'Doorgeslagen' - het woord valt ook bij Vuchelen en Van Camp. Ook als het over studenten gaat, die nu over veel duidelijkere rechten beschikken, maar, zo luidt de kritiek, zich erdoor te veel als contractant en consument gedragen. Vuchelen vraagt zich af of studenten zich wel genoeg bezinnen over hun plichten, 'want tenslotte is het de gemeenschap die hun opleiding betaalt.' Van Camp ziet dat ze nu, door de spreiding van de examens, continu moeten studeren en minder tijd hebben voor het oude studentenbestaan - en voor politiek engagement, aldus Corijn.
  
  Diezelfde spreiding doet Van Camp eraan twijfelen of studenten nog wel greep kunnen krijgen op de samenhang van de kennis. Corijn wijst ook op de individualisering: elke student kan zijn eigen pakket samenstellen en die vakken in een eigen tempo volgen. 'Dat maakt de universiteit tot een supermarkt, waar elke student zijn credits op een spaarkaart verzamelt.' Hij gelooft ook niet echt dat de universiteit is gedemocratiseerd; ze is veeleer 'gemassificeerd'. Jef Vuchelen deelt die analyse: studenten komen nog altijd overwegend uit de middenklasse.
  
  Elchardus wanhoopt niet. 'Studenten werken nu harder, zijn opener, en drukken zich beter uit, al schrijven ze wel wat meer dt-fouten. Ik had elk jaar een duizendtal studenten en heb ze mettertijd zien verbeteren. Ik werkte graag met deze veelal open, kordate en enthousiaste mensen.'
  
  (Interview Marc Reynebeau)
  
  

Naar boven

• Van oorlog naar vrede - H. Van Rompuy en J.M. Barroso n.a.v. de Nobelprijs voor de EU
  
  Bij de uitreiking van de Nobelprijs voor de Vrede in Oslo legden EU-kopstukken Herman Van Rompuy en José Manuel Barroso uit waarom ze fier zijn Europeaan te zijn.
  
  Oorlog is zo oud als Europa. Ons continent draagt de littekens van speren en zwaarden, kanonnen en geweren, loopgraven en tanks. In 1940 moest mijn vader, toen zeventien jaar oud, zijn eigen graf graven. Hij is eraan ontsnapt. Anders was ik hier niet vandaag. Na twee verschrikkelijke oorlogen die ons continent en de hele wereld hebben overspoeld, is Europa tot duurzame vrede gekomen.
  
  In de grauwe dagen na de oorlog voelden velen hun hart beklemd door rouw en wrok. Het was dus een gewaagde stap voor de initiatiefnemers van Europa om te zeggen: ja, wij kunnen deze eindeloze cyclus van geweld doorbreken, wij kunnen een einde maken aan de logica van vergelding.Verzoening is wat deze vrede zo bijzonder maakt. Verzoening gaat verder dan vergeten en vergeven, of simpelweg een bladzijde omslaan. ...
  
  Lees verder
  
  
  Naar boven
  
  

• Redenen waarom wiskunde zo geweldig is.
  Ode aan een berucht schoolvak 8-9-2012
  
  

  Terwijl het debat over de kwaliteit van ons wiskunde-onderwijs weer volop woedt, vertellen kenners en liefhebbers wat hen zo aanspreekt in het vak waar velen gillend van weglopen. ‘Een mooi bewijs is als een grap die goed wordt verteld.' Joël De Ceulaer
  
  Je wordt er blij van
  
  Ze worden er soms lyrisch van, zo mooi is hun vak, zo elegant de bewijzen. De Amerikaanse wiskundige John Allen Paulos vergelijkt een goed bewijs met een goede grap. ‘De schoonheid van een wiskundig bewijs berust er tot op zekere hoogte op hoe elegant en beknopt het is', schrijft hij in Wiskunde en humor. ‘Een stuntelig bewijs voert allerlei overwegingen van buitenaf ten tonele en is wijdlopig of omslachtig. Zo is een grap ook niet leuk meer als hij niet goed wordt verteld, er te veel overbodige details aan worden toegevoegd of op een beeld berust dat veel te ver is doorgevoerd.'
  ‘Ik kan blij worden van een mooi bewijs', zegt Ionica Smeets, het Nederlandse wiskundemeisje dat samen met Jeanine Daems een boek schreef dat wiskunde sexy wil maken: Ik was altijd heel slecht in wiskunde. ‘Als je een tekst schrijft, zoek je naar het juiste woord, maar je kunt altijd nog een beter woord vinden. Als je een wiskundig bewijs ziet, weet je meteen dat het perfect is, dat het nooit zal veranderen. Het bewijs dat de vierkantswortel van twee niet kan worden geschreven als een breuk van gehele getallen, bijvoorbeeld, is van een zuiverheid waar ik heel enthousiast van word.'
  
  
  
  Fractalen
  
  De sterke verhalen zijn talrijk
  
  Aan die vierkantswortel van twee kleeft een leuke anekdote. Pythagoras, bekend van de gelijknamige stelling, was in het oude Griekenland een ware sekteleider. ‘Hij ging ervan uit dat het hele universum bestaat uit getallen en de verhouding tussen gehele getallen', vertelt oud-leraar Rik Verhulst, die met In de ban van wiskunde een prachtig geschiedenisboek schreef over zijn vak. ‘Nu wist Pythagoras zelf wel dat de vierkantswortel van twee niet kan geschreven worden als een breuk van gehele getallen – dat kon hij afleiden uit zijn eigen stelling. Maar dat moest geheim blijven, anders zou zijn hele wereldbeeld gekelderd worden. Toen een van zijn volgelingen ermee dreigde het geheim te onthullen, werd die uit een boot gegooid en verdronken.'
  Aan sterke verhalen geen gebrek. Neem nu dat over het 19de-eeuwse genie Carl Friedrich Gauss. Als tienjarig jongetje kreeg hij van zijn leraar de vraag of hij alle getallen van 1 tot en met 100 kon optellen. Het kostte hem, tot verbijstering van die leraar, maar een paar seconden: 5050, wist hij. Gauss had in gedachten alle getallen van 1 tot en met 50 boven de getallen van 100 tot en met 51 gezet. De som is dan telkens 101 (1 + 100, 2 + 99, enzovoort), en 101 maal 50 is 5050.
  Of denk aan de Britse wiskundige G.H. Hardy die op bezoek ging bij zijn leerling Srinivasa Ramanujan. Om het ijs te breken zei Hardy dat hij een taxi had genomen met een bijzonder saai nummer: 1729. ‘Dat is helemaal geen saai nummer', riep Ramanujan meteen. 'Het is het enige getal dat op twee verschillende manieren kan worden geschreven als een som van twee derdemachten.' Voor de liefhebbers: 1729 = 1³ + 12³ en 9³ + 10³.
  
  Het wapent je tegen denkfouten
  
  John Allen Paulos heeft er een boek over geschreven: Ongecijferdheid, de wiskundige tegenhanger van analfabetisme. Volgens hem worden ongecijferde mensen ‘gekenmerkt door de neiging om alles heel subjectief te beleven – te worden misleid door hun eigen ervaringen of door de media, die zich meestal richten op mensen en sensatie'.
  Filosoof en wiskundige Jean Paul Van Bendegem geeft een voorbeeld. ‘Onlangs las ik in de krant dat Mohammed tegenwoordig de meest voorkomende naam is in Gent. De spontane reactie van veel mensen zal zijn: oei, de islamisering rukt op. Tot je beseft dat de naamgeving in de islamitische cultuur veel uniformer is dan bij ons. Wij sloven ons uit om onze kinderen een zo origineel mogelijke naam te geven, hoe zeldzamer hoe liever. Uit die ranglijst van populaire namen kun je dus niet besluiten dat er in absolute getallen meer moslims worden geboren. Dat is toch een fundamenteel inzicht.'
  Wie een minimum aan wiskundig inzicht heeft, wordt minder snel voor de gek gehouden, weet ook Ionica Smeets. ‘Mensen, ook journalisten, hebben snel de neiging om van een correlatie een causaal verband te maken. Als twee fenomenen zich tegelijk voordoen, is de verleiding groot om te denken dat het ene veroorzaakt wordt door het andere. Maar meestal is dat niet zo. Er zijn bijvoorbeeld mensen die geloven dat kindervaccins autisme veroorzaken, omdat de opmars van de vaccinatie gelijke tred houdt met het toenemende aantal diagnoses van autisme. Maar dat verband is puur toeval, het ene heeft niets met het andere te maken.
  
  Het is goed voor je burgerschap
  
  Peilingen zijn nog zo'n probleem. Journalisten, vinden zowat alle kenners, hechten te veel belang aan kleine verschuivingen, en laten de foutenmarge buiten beschouwing. En die is essentieel. In plaats van elke partij een percentage toe te kennen, zou het beter zijn om elke partij een procentuele vork te geven: partij X haalt in deze peiling tussen de 10 en de 14 procent van de stemmen. Dat zou correcter zijn.
  Een beetje wiskundig inzicht is gezond voor het burgerschap, vindt Van Bendegem. ‘Zo is het interessant om te weten dat geen enkele stemprocedure perfect is. Als je dezelfde mensen met dezelfde voorkeur laat stemmen volgens een andere procedure, zal de uitslag niet dezelfde zijn. Er is zelfs een principieel probleem met collectieve besluitvorming. Als drie mensen (1, 2 en 3) drie partijen moeten rangschikken in volgorde van voorkeur (A, B en C) en 1 verkiest A boven B boven C, en 2 verkiest B boven C boven A en 3 verkiest C boven A boven B, dan verkiest de groep dus A boven B boven C boven A.'
  ‘Wiskunde is de discipline bij uitstek waarbij je leert om correct te redeneren', zegt hoogleraar Paul Igodt, voorzitter van de Vlaamse Wiskunde Olympiade. ‘Een bewijs is een manier om uit bekende uitgangspunten via geijkte regels een geldige conclusie te trekken. Dat is ook in andere domeinen erg belangrijk, bijvoorbeeld in politieke debatten. Wiskunde traint je daarin.'
  
  Het kan je geld besparen
  
  Econoom Geert Noels gebruikt graag de oneliner dat de Lotto een belasting op domheid is. En die oneliner klopt, zal elke wiskundige bevestigen. ‘Ik gebruik het voorbeeld vaak in mijn lessen', zegt Van Bendegem. ‘Stel u voor dat u één bepaalde persoon zoekt in Brussel, waar een miljoen mensen wonen. En dat u, om die persoon te vinden, laten we hem Jean Van de Velde noemen, zomaar wat in het wilde weg door de stad begint te wandelen en dan ineens halt houdt voor een deur, aanbelt en verwacht dat Jean Van de Velde opendoet. Toch is de kans dat dat lukt vijf keer groter dan de kans dat je de Lotto wint.'
  
  Je kunt er rijk mee worden
  
  Nee, dan kunt u beter wiskunde gaan studeren en uw tanden zetten in een van de beroemde en beruchte Millenniumproblemen: grote, eeuwenoude vraagstukken uit de wiskunde waarop nog niemand een antwoord heeft gevonden. Het Amerikaanse Clay Mathematics Institute heeft voor elk van die problemen een miljoen dollar uitgeloofd. Twee jaar geleden werd dat bedrag vrijgemaakt voor de Rus Grigori Perelman, die de wiskundige wereld met verstomming had geslagen door het legendarische Vermoeden van Poincaré te bewijzen. Alleen was Perelman niet geïnteresseerd in het geld, waarmee hij het cliché van het wereldvreemde, ietwat zonderling wiskundegenie vlot bevestigt. Men vermoedt dat Perelman, die momenteel spoorloos is, ondertussen al broedt op een van de overblijvende problemen.
  ‘Het lijkt allemaal vrij esoterisch', zegt Van Bendegem. ‘Maar ik durf de uitdaging aan om uit te leggen aan een breed publiek waar die problemen over gaan en wat we eraan kunnen hebben. Een van de problemen, de zogenaamde Riemannhypothese, heeft bijvoorbeeld te maken met de verdeling van priemgetallen over de totale verzameling: hoe groter de priemgetallen, hoe zeldzamer ze worden. Als iemand die Riemann-hypothese ooit bewijst, zal dat een grote impact hebben op de codes die vandaag worden gebruikt op het internet.'
  
  Zelfs het nutteloze is nuttig
  
  Zelfs pure schoonheid vindt vroeg of laat een toepassing. Eeuwenlang waren die priemgetallen bijvoorbeeld het wiskundige equivalent van l'art pour l'art. Prachtig en elegant en om blij van te worden, maar: nutteloos. Tot men erachter kwam dat ze uitermate geschikt zijn om boodschappen veilig te coderen. Het principe berust op het feit dat elk getal maar op één manier kan worden ontbonden in priemfactoren: elk getal kan op precies één manier geschreven worden als het product van priemgetallen. Als men extreem grote getallen neemt die het product zijn van slechts twee extreem grote priemgetallen, is het quasi onmogelijk om te achterhalen wat die priemgetallen zijn. Ideaal om een boodschap te coderen, dus: het grote getal kent iedereen, die twee priemgetallen kent alleen de ontvanger van de boodschap, bijvoorbeeld de bank.
  ‘En er zijn nog wiskundige fenomenen die vandaag een toepassing hebben gevonden die niemand ooit had kunnen vermoeden', zegt Van Bendegem. ‘Denk aan fractalen of wavelets: die zijn ook al veel langer bekend, maar worden pas sinds kort gebruikt om beelden te comprimeren.'
  
  De hele wereld verwiskundigt
  
  Wiskunde duikt overal op. ‘Onze wereld is aan het mathematiseren', zegt Paul Igodt. ‘In steeds meer sectoren speelt wiskunde een steeds grotere rol. Daarom is het zo belangrijk dat wij onze jongeren blijven uitdagen om zich erin te bekwamen. Vandaag investeren vooral China en India in hun knapste koppen. Europa mag niet op zijn lauweren rusten. Het is een nogal mercantiel argument, daarvan ben ik mij bewust, maar dat telt toch ook.'
  
  Je kunt er mensen mee vermaken
  
  Een doorsnee familiefeest met een dikke twintig man, meer hebt u niet nodig. Vraag uw publiek hoe groot de kans is dat in die groep minstens twee mensen op dezelfde dag jarig zijn. Klein, zal iedereen denken. Maar in een groep van 23 mensen is die kans al groter dan één op twee. Probeer het eens: vraag aan iedereen om zijn of haar verjaardagsdatum luidop prijs te geven en wacht tot iemand roept: ‘Dan verjaar ik ook.' ‘Vanaf groepen met zestig man is de kans bijna honderd procent', zegt Rik Verhulst. ‘Dat is tegenintuïtief, maar toch klopt het.'
  
  God is zelf een wiskundige
  
  Niet alleen de wereld, het hele universum gehoorzaamt aan wiskundige formules. Vreemd, want wiskunde is een menselijke uitvinding en het heelal niet. Wiskunde, vond de Hongaars-Amerikaanse fysicus Eugene Wigner, is ‘onredelijk effectief' om te verklaren hoe de werkelijkheid in elkaar zit. ‘En dat klopt', bevestigt Verhulst. ‘Het Higgsdeeltje, om een recent voorbeeld te geven, werd in de jaren zestig al voorspeld, het kwam toen al tevoorschijn uit de wiskundige formules van de natuurkunde. Zo zijn er in de loop der eeuwen veel theoretische voorspellingen gedaan op basis van louter wiskunde, die later natuurkundig bleken te kloppen.'
  Vreemd is dat eigenlijk niet, vindt Verhulst. ‘De mens is het product van de evolutie', zegt hij. ‘Ook ons brein. Het is niet zo verwonderlijk dat redeneerpatronen die gedeeltelijk aangeboren zijn, overeenstemmen met de manier waarop de wereld in elkaar zit. De wiskunde toont aan dat wij de diepe kenmerken van het universum in ons dragen.'
  
  
  Naar boven
  
  

• Anna Enquist schrijfster en psychotherapeut
  
  

  Thuis was er respect voor het verstand
  
  Mijn vader was hoogleraar natuurkunde. Ik groeide op tijdens de heropbouw na de Tweede Wereldoorlog. Over de bezetting werd nooit gepraat, maar het was wel duidelijk dat iedereen fanatiek toekomstgericht was. Al zit het in mijn natuur alles wat ik doe degelijk te willen doen, mijn jeugd in de jaren vijftig is daar toch ook erg bepalend in geweest.
  
  Als je hersens had, moest je naar de universiteit
  
  Dat zeiden mijn ouders en mijn leraren. Hoewel ik eigenlijk pianist wou worden, liet ik mijn oren daar maar naar hangen. En dus deed ik eerst psychologiestudies voor ik naar het conservatorium ging. Toen ik aan de slag kon bij het Nederlands Psychoanalytisch Instituut, dacht ik: word eens volwassen en klapte de piano dicht. Niet veel later begon ik, door het gemis van die uitlaatklep, gedichten te schrijven.

  Die combinatie van jobs hoort bij mij

  Als ik voor een boek zoals Het geheim of Contrapunt piano moet studeren, vind ik dat heel prettig. Wat al mijn bezigheden gemeen hebben, is het oor. Je moet goed kunnen luisteren als je met een patiënt praat, als je piano speelt én als je het ritme van je zinnen wilt doen kloppen.

  Pas na de dood van mijn dochter ging ik weer pianospelen
  
  Dat was het enige wat ik op dat moment kon; ik ben toen even met mijn psychotherapiepraktijk gestopt. Een aantal jaren na het verlies kwam het verlangen om over mijn dochter te schrijven. De directe emoties had ik al kwijt gekund in de dichtbundel De tussentijd, maar voor dit verhaal wou ik een goede vorm vinden. Toen ik de Goldbergvariaties van Bach instudeerde, een verzameling van korte stukken, bleek dat het ideale vehikel. Het mocht niet sentimenteel of larmoyant worden. Als je je houdt aan de structuur van zo’n heel hecht muziekwerk, kun je niet uit de bocht vliegen.

  De schoonheid van kunst zit in het evenwicht tussen inhoud en vorm
  
  Bach en Mozart kun je blijven spelen, dat verveelt nooit. Komt omdat de structuur bij hen zo mooi is. De gevoelens zijn ingekaderd.

  Mijn patiënten willen genezen, maar daar draait het helaas niet om

  De therapie dient om de pijn te erkennen en te kijken hoe je er op een gezonde manier mee verder kan. Tegenslagen worden makkelijker om dragen als je beseft dat ze bij het leven horen. Dat is de realiteit.

  Tijd heelt de wonden niet
  
  Als je een kind verliest, merk je dat je na verloop van tijd toch weer een leven opbouwt en aan dingen plezier beleeft. Toch ben je er niet op uit om de pijn te helen. Het verdriet is immers wat je bindt met dat kind.

  Vroeger had ik met elk boek een plan

  Tegenwoordig rem ik mezelf meteen af als ik een idee krijg. Er is een soort vermoeidheid ingeslopen. We krijgen binnenkort een kleinkindje. Laat ik daar maar wat ruimte voor maken. We zien wel wat er komt.
  Traditie is een houvast
  
  Kinderen vinden alles wat terugkeert leuk: de vaste feestdagen, altijd dezelfde taart op verjaardagen… Die tradities geven hun een gevoel van overzicht in het warrige tijdsverloop. Tradities houden ook het verleden bij. Als je de band met de geschiedenis verliest, ben je zonder wortels.
  
  Tekst Peter Van Dyck
  
  Knack Weekend april 2012.
  
  
  Naar boven
  
  

  ---

  
  
• 'Economie is een voortzetting van de literatuur'. Interview met Arnon Grunberg
  
  

Ter gelegenheid van het eerste lustrum van het Tilburgse departement van de menswetenschappen  gaf Arnon Grunberg op 7 november een lezing in de aula van het Cobbenhagengebouw. Univers stelde de beroemdste schrijver van Nederland een paar vragen na afloop.

In zijn lezing, getiteld Het Noodlot, vraagt Grunberg zich af wat de ethiek van Spinoza nog kan betekenen voor de moderne mens. Spinoza was een kind van de Verlichting en geloofde er heilig in dat mensen in staat zijn om een gelukkig en deugdzaam leven te leiden. Dan moeten we wel even onze hartstochten onder controle krijgen en ons bevrijden van alle onware ideeën. ‘Kunnen we dat, en willen we dat?’ vraagt Grunberg zich af.
Grunberg vergelijkt in zijn lezing de moderne mens met Swann, een personage van de Franse schrijver Marcel Proust. Swann laat zich in de liefde vooral leiden door gevoelens als jaloezie en wantrouwen, en bouwt zo hele fantasiewerelden op. De moderne mens lijkt verdacht veel op dit personage, vindt Grunberg. ‘Wij vrezen voortdurend bedrogen te worden en geloven heilig in onze verbeelding. Wij zijn allemaal producenten van fictie.’ De moderne mens verheerlijkt volgens Grunberg het sentiment. Het is te laat om nog terug te keren naar het Spinozistische geloof in dé waarheid.  ‘Het lachwekkende is ons noodloot,’  besloot Grunberg zijn lezing.

Een van de aanwezigen op uw lezing twitterde na afloop: ‘Als Grunberg een serieuze voordracht houdt, klinkt hij als Beatrix tijdens de troonrede, lijkt het wel.’ Is onze Koningin een voorbeeld voor u?

“Ik heb nog nooit geen serieuze voordrachten gehouden. Ik vermoed dat de twitteraar het over mijn dictie had, ik praat inderdaad geen Limburgs. Maar zoals W.F. Hermans al zei is het Nederlands feitelijk een dialect van het Duits, zoals het Zwitserduits dat ook is. Er is veel voor te zeggen de troonrede vanaf nu in het Duits te houden. En Nederland zou wat mij betreft net als Noordrijn-Westfalen een deelstaat van Duitsland mogen worden. Dat is voor alle betrokkenen het beste. Hiermee heb ik uw vraag over de koningin ook beantwoord denk ik.”

Na de lezing ging u in debat met een aantal studenten filosofie. Er heerste nogal wat spraakverwarring. Literatuur en filosofie hebben veel met elkaar gemeen, maar zijn de verschillen niet groter?

“Ik meen dat ik dat ook in mijn lezing heb gezegd. Maar ik geloof dat we geen verregaande conclusies moeten verbinden aan de milde spraakverwarring die af en toe leek te heersen. Volgens de Zuid-Afrikaanse schrijver Coetzee hebben de filosofie en de literatuur elkaar nodig, maar waarschijnlijk is een huwelijk zonder spraakverwarring onmogelijk.”

U wantrouwt de rede, zei u in uw lezing. Betekent dit ook dat u de wetenschap wantrouwt?

“Ik geloof dat de wetenschap niet altijd kritisch genoeg is tegenover zichzelf.”

De geesteswetenschappen staan tegenwoordig onder druk. Wat is het nut ervan, vragen sommigen zich af. Wat denkt u ervan, kunnen we de hele handel niet beter opdoeken?

“O nee, laat ze vooral voortbestaan. Ze zijn nuttig om kennis te nemen van de traditie en die voort te zetten. Ik vrees dat hun zwakte ligt in een halfslachtige poging wetenschappelijker te lijken dan ze zijn, of zich onder druk van managers te moderniseren.”

U zei in uw lezing dat het maar de vraag is of Economie, en andere wetenschappelijke disciplines, wel zo wetenschappelijk zijn. De vraag rijst of ze niet eerder een voortzetting van de literatuur zijn via andere middelen. Kunt u dit nader toelichten?

“Economen als Krugman zetten zelf vraagtekens bij de wetenschappelijkheid van hun wetenschap. We kunnen en moeten ons dan afvragen wat dat gedeelte van de economie is dat niet wetenschappelijk is. Indachtig de woorden van Socrates dat schrijvers op waarzeggers lijken, leek me de economie de voortzetting van de literatuur.”

Zijn wetenschappers eigenlijk niet de meest tragische figuren van onze tijd? Druk zoekend naar dé waarheid, die al sinds een paar decennia is afgeschaft?

“Is de waarheid echt afgeschaft? Volgens mij zijn wetenschappers vooral bezig met hun carrière. Gingen ze maar op zoek naar de waarheid, zou ik bijna zeggen.”

‘Het lachwekkende is ons noodlot,’ besloot u de lezing. Is het bestaan voor u één grote, goddeloze komedie?

“‘Goddeloosheid’ is in de context van Spinoza ingewikkeld, want het ‘goddelijke’, als ik hem goed begrijp, is immers alles. Een komedie wel degelijk, maar daarmee ook een tragedie.”

Bron: Univers online – Onafhankelijke website van de Universiteit van Tilburg

Naar boven

---

• Martin Jacques: Understanding the Rise of China - De opkomst van China begrijpen (podcast 24-1-2011)
  
  

  De economist Martin Jacques gaf een redevoering in het TED Salon in Londen. Hij vraagt zich af: Hoe geven we in het Westen betekenis aan de fenomenale opkomst van China? De auteur van “When China Rules the World” (Als China de wereld overheerst), onderzoekt waarom het Westen dikwijls onbegrip heeft voor de groeiende macht van de Chinese economie. Hij presenteert drie bouwstenen om te begrijpen wat China is en wat het zal worden.
  
  TEDTalks is een dagelijke video podcast van de beste toespraken en optredens van de TEDConference, waar de leidende denkers en doeners van de wereld in 18 minuten hun allerbeste redevoering brengen.

  
  http://www.youtube.com/watch?v=imhUmLtlZpw 24'
  
  
  

  Naar boven
  
  

  ---

  
  
• De toekomst die wij willen - red. commentaar Alma De Walsche in MO juni 2012
  
  

Het mondiaal magazine MO besteedt in zijn juni-nummer 2012 ruime aandacht aan de VN-top van 20 tot 22 juni in Rio de Janeiro over duurzame ontwikkeling en armoedebestrijding. Die conferentie staat volkomen in het teken van de groene economie.
Het redactioneel commentaar op pagina 4 van journaliste Alma De Walsche geeft een samenvattende en beklijvende kijk op de huidige wereldsituatie en de mogelijke evolutie in de komende decennia.

 

Precies veertig jaar geleden, in 1972, publiceerde de Club van Rome Grenzen aan de groei.
Kort samengevat kwam de boodschap erop neer dat als we zo doorgaan met groeien en als landen als China onze levensstandaard overnemen, de natuurlijke hulpbronnen snel uitgeput zullen zijn en de industriële groei zal stilvallen; 2030 werd naar voor geschoven als het keerpunt. Vandaag stevenen we af op het geschetste scenario. De schaarste aan grondstoffen drijft de prijzen de hoogte in en de klimaatopwarming zet zich door. We hebben een punt bereikt in de geschiedenis waarop de voorwaarden voor ontwikkeling – namelijk het functioneren van het systeem aarde zoals we dat tot nu toe gekend hebben – in gevaar is, zo waarschuwt de International Council for Science. Het financiële systeem kraakt, de economie stagneert en we zinken dieper en dieper weg in de crisis.

Ook in Europa snijdt die diep, in Griekenland, Spanje, Portugal en ook bij ons. Het is een crisis die onze welvaart bedreigt en onze levenskwaliteit aantast. In minder dan vijf jaar is dit oude continent in de greep gekomen van werkloosheid, armoede en sociale onrust en willen ontelbare getalenteerde jonge mensen hun thuisland verlaten, op zoek naar betere oorden.

Economen voorspellen dat het een decennium of drie kan duren voor we hier doorheen gesparteld zijn. Dertig jaar. Dan zullen mijn kinderen mijn leeftijd heben. Het zijn voor hen de jaren die algemeen beschouwd worden als “de schoonste jaren van je leven”, de jaren die je leven vormgeven en op de sporen zetten. Ze zullen het niet makkelijk hebben, hoezeer we hen ook alle kansen hebben willen geven om zich te ontwikkelen en om gelukkig te zijn. Het is helemaal niet zeker dat ze een vaste baan vinden, betaalbaar kunnen wonen, kunnen terugvallen op de sociale zekerheid die wij genoten, dat ze kunnen leven in een democratische samenleving waarin het goed toeven is.

Hoewel het besef van die veelvoudige crisis stilaan doorsijpelt, valt te betwijfelen dat we snel genoeg reageren, aldus Jorgen Randers, wetenschapper van de Club van Rome in zijn recente rapport Een globale vooruitblik voor de komende veertig jaar. De conclusies waar Randers toe komt, zijn niet meteen geruststellend: ‘Onze consumptiedrang en ons kortetermijndenken verhinderen ons krachtdadig te reageren en diepgaande veranderingen te realiseren. De voorbije veertig jaar zijn er meer dan 900 milieuverdragen opgesteld, maar de aftakeling van de planeet gaat door. Het ziet er niet naar uit dat regeringen de nodige regelgeving zullen doorvoeren om de markten te dwingen meer geld te investeren in klimaatvriendelijke oplossingen. En regeringen moeten vooral niet denken dat de markten zullen werken in het belang van de mensheid’, aldus Randers.

Op de conferentie Rio+20 van 20 tot 22 juni is het thema ‘groene economie in de context van duurzame ontwikkeling en armoedebestrijding’. Het VN-ontwikkelingsprogramma UNEP hoopt een manier te vinden om uit de economische crisis te geraken. In de aanloop naar de conferentie is gebleken dat de overheden helemaal niet wakker liggen van de bijeenkomst en dat de VN vooral vertrouwen op de privésector en op marktmechanismen om uit de crisis te geraken. Het is een gevaarlijke piste.

De Braziliaanse econoom Marcos Arruda verwoordt het zo: ‘De globale economie, die een ontwikkelingsmodel volgt dat gebaseerd is op onbegrensde groei, de vrije markt, de maximalisatie van winst en concentratie van macht en middelen, heeft een structureel probleem om “groen” te worden. Wat bedrijven ook beslissen om te doen op het vlak van sociale rechtvaardigheid en ecologische duurzaamheid kan heel belangrijk zijn, maar het volstaat niet. De logica van de markt laat geen ruimte voor eerlijkheid, rechtvaardigheidsprincipes en de draagkracht van de aarde.’

De verschillende initiatieven in de aanloop naar Rio komen tot de gemeenschappelijke vaststelling dat wat we nodig hebben een nieuwe vorm van mondiaal beheer is. Rio+20 is een unieke kans om daar nieuwe grondvesten voor te leggen, zo klinkt het. Om werk te maken van een “herstichting” van het mondiale bestuur en om een langetermijnvisie te ontwikkelen, om de wereldgemeenschap te coachen bij de noodzakelijke transities die ons te wachten staan. Laat Rio+20 een nieuw begin zijn, het lang verhoopte kantelmoment.

Alma De Walsche

Naar boven

---

• Het overheersende Vlaamse discours volgens Hugo De Ridder
  
  Het culturele moest de plaats inruimen voor het mercantiele
  
  De bekende Vlaamse journalist Hugo De Ridder, auteur van belangwekkende boeken over de recente politieke geschiedenis in België, is 80 jaar geworden. Hij selecteerde uit zijn vroegere
  publicaties die passages die voor jongeren interessant kunnen zijn: hoe het politieke bedrijf werkt, hoe de symbiose tussen politici en journalisten zich ontwikkelt, en allerlei sociale en economische beschouwingen. Het boek werd een “Brief aan mijn kleinkinderen”*.
  N.a.v. de publicatie verscheen in Knack 42e jg. nr. 22 van 30 mei 2012 een interview met Hugo De Ridder onder de titel “De middenklasse kaapt de politiek”. De passage waar het gaat over de Vlaamse gentleman, die overal respect zou afdwingen is zo relevant dat we ze hier voluit overnemen.
  
  “Vraag: U schrijft dat ‘Eigen Volk Eerst’ de natuurlijke voortzetting is van de slogan ‘Wat we zelf doen, doen we beter’. Is dat een waarschuwing aan het nieuwe Vlaanderen?
  
  De Ridder: In mijn boek heb ik het daar heel duidelijk over. Wij streden voor een grotere autonomie van Vlaanderen om in hoofdzaak culturele redenen: veralgemening van de beschaafde omgangstaal, volksverheffing, de verankering in Vlaanderen van bedrijven en banken, meer Vlamingen aan de top van de administratie en financiële groepen. Het einddoel was de keurige Nederlandssprekende Vlaming met een brede culturele belangstelling, kortom: de Vlaamse gentleman die door zijn optreden overal respect zou afdwingen. Wij zagen die ook onder ons: Manu Ruys beantwoordde aan dat type, Vic Anciaux, Hugo Schiltz natuurlijk.

Daarvan is nauwelijks nog iets terug te vinden in het overheersende Vlaamse discours. Het culturele moest de plaats inruimen voor het mercantiele. Wat we nu horen, is een permanente hetze tegen de Walen, die ons 2 à 3 miljard zouden kosten. We moeten die transfer zo snel mogelijk stopzetten met als einddoel de splitsing van België in twee of drie onafhankelijke staten. Mij is het niet duidelijk hoe dat kan gebeuren zonder jarenlange conflicten, veel internationaal prestigeverlies en onvermijdelijke verarming. Om wat te bereiken? Een Vlaamse dialectenstaat met vijandige buren.”

Tot zover Hugo De Ridder.

* Hugo De Ridder, Brief aan mijn kleinkinderen. De overvraagde generatie. Lannoo, 264 blz., 19,99 euro.

Naar boven

---

• Ligt publicatiedruk aan wetenschapsfraude ten grondslag?
  
  

  Eind juni 2012 kwam het ontslag van de Rotterdamse psycholoog D. Smeesters in de media.
  De jonge prof Uri Simonsohn van de Universiteit van Pennsylvania heeft de strijd tegen de wetenschapsfraude bij sociaalpsychologen aangebonden en onthult het gesjoemel in psychologisch onderzoek.
  
  Dit is nog maar het begin, beweert de Amerikaanse vorser. Ook professor Jozef  Colpaert van de Universiteit Antwerpen publiceerde vroeger al over academisch wangedrag en bij hem zit het blijkbaar nu ook hoog. Colpaert, die al 26 jaar werkzaam is aan de UA, geeft het tijdschrift Computer-Assisted Language Learning: an International Journal’ uit.
  
  Hij ziet een verband tussen de steeds toenemende publicatiedruk en wetenschapsfraude.
  “Onderzoekers en docenten worden onder steeds grotere druk gezet om een groot aantal publicaties te halen in gerenommeerde internationale tijdschriften. Kwantiteit is het allerbelangrijkste. De manier waarop universiteiten de druk opdrijven is contraproductief en demotiverend. Professoren moeten contractueel een groot aantal publicaties beloven. Ook het geld dat ze met hun projecten in het laatje van de universiteit moeten brengen, staat vast. Aan het essentiële, de ware kennisbijdrage, wordt voorbijgegaan. Professoren dreigen te verworden tot ambtenaren die louter uitvoerend werk verrichten. Dossiers vreten om de concurrentie voor te zijn, strategieën ontwikkelen en netwerking behoren tot de dagelijkse bezigheden. Op kosten van de eigen gezondheid. De toenemende druk op onderzoekers en docenten leidt tot fenomenen waarvan ik vermoed dat ze maar het topje van de ijsberg zijn. Denk aan slapeloosheid, depressie en burn-out. Als uitgever kreeg ik al dreigmails: ‘Als je nu mijn paper niet publiceert, ruïneer je mijn carrière’. Een ander kwalijk gevolg is natuurlijk gesjoemel met gegevens, plagiaat en ander wangedrag. Ik voorspel dat dat alleen maar zal toenemen.” (Citaat uit “Creatief met statistiek” Ann-Sofie Dekeyser DS 30-6/1-7-2012)
  
  Zou een ‘Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit’ wetenschapsfraude aan banden kunnen leggen? Zou dat ook de redeloze publicatiedruk kunnen tegengaan? Met o.m. kwaliteit boven kwantiteit? Rectoren en decanen, neem uw verantwoordelijkheid op.
  
  G.D.

Naar boven

Reflectie en onderzoek over het concept "multiversum" - 23 mei 2012

Het concept van het multiversum is een van de meest besproken onderwerpen binnen de fysica. Sommigen geloven dat het een nieuwe stap is richting de ultieme kennis van de kosmische realiteit, anderen vinden het pure onzin. “Het concept kan fout zijn, maar ik vind het de moeite om het verder te onderzoeken”, zegt de fysicus en wiskundige Brian Greene in het nieuwsblad Newsweek.

Lees het hele artikel

Naar boven

• Digitale bibliotheek wordt nieuw leven ingeblazen - 9 mei 2012
  
  

  Europeana, de 'Wikipedia voor de Europese cultuur' dreigt weg te zakken in de vergetelheid, maar vandaag moet daar verandering in komen.

De Mona Lisa van Da Vinci, de bladmuziek van Mozarts Requiem en de eerste druk van Darwins On the Origin of Species samen in één collectie voor alle Europeanen - dat was het idee, vier jaar geleden toen de digitale bibliotheek 'Europeana' werd gelanceerd. Ging de website de eerste dag meteen plat door de massale belangstelling (10 miljoen bezoekers per uur); inmiddels dreigt Europeana weg te zakken in de vergetelheid. Een 'fun event' met onder andere Herman van Rompuy (voorzitter Europese Raad), Neelie Kroes (Europees Commissaris) en de 27 Europese ministers voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap moet daar vandaag verandering in brengen.

Lees het hele artikel

Naar boven

• Historia docet - Matthias Storme in 'Doorbraak' mei 2012
  
  

Tien jaar geleden beschreef de Leuvense hoogleraar Jo Tollebeek in een bijzonder boeiende uiteenzetting over ‘De conjunctuur van het historisch besef’ hoe het bewustzijn van de geschiedenis veranderde doorheen de eeuwen en hoe ook historici in hun wetenschapsbeoefening op vele manieren aan geschiedschrijving doen. Elke historiografie, of ze nu verhalend is of niet, berust natuurlijk op een selectie en interpretatie van feiten, en die worden grotendeels bepaald vanuit het heden. Interpreteren wil zeggen dat men op zoek gaat naar de betekenis van dingen.
Wat is de betekenis van de moord op Julius Caesar, van de kruisdood van Christus, van de Guldensporenslag of de slag bij Waterloo? En onmiddellijk aansluitend, aangezien de methode van de geschiedwetenschap nu eenmaal op de eerste plaats berust op de studie van teksten: wat is de betekenis van de kronieken daarover, de teksten van de Romeinse auteurs, de Evangelies, de middeleeuwse kronieken of negentiende-eeuwse monografieën?

Juristen en theologen weten en historici zouden moeten weten dat er verschillende wijzen zijn om een tekst te interpreteren die ook een verschillende functie kunnen hebben. Men kan nagaan wat de bedoeling was van de auteur van een tekst, of van een handeling. Men kan nagaan welke gevolgen die tekst of handeling heeft gehad in de loop der geschiedenis. Het merkwaardige is dat hoe langer iets geleden is, hoe beter men de betekenis ervan in die zin kan inschatten – als men te dicht op de feiten zit, beseft men de mogelijke gevolgen en betekenis ervan minder. Bij die Wirkungsgeschichte kan men ook bestuderen welke rol de herinnering aan een feit of plaats in een latere periode heeft gespeeld. Zoals ik eerder al mocht schrijven, bestaat de betekenis van de Guldensporenslag vandaag meer uit de kracht die de herinnering eraan heeft gegeven aan de Vlaamse Beweging in de negentiende en twintigste eeuw dan uit de kracht die de slag toen heeft gehad [ook al moeten we die daarom niet minimaliseren]. Teksten en feiten kunnen ook een praktische betekenis hebben voor vandaag en dat is voor juristen natuurlijk het belangrijkste. Men kan er een symbolische betekenis in zien in plaats van ze letterlijk te interpreteren, zoals wij vandaag meestal wensen bij sacrale teksten waarvan de letter te moordend kan zijn.
Bovendien ook worden historische teksten net zoals literaire teksten educatief en ethisch gebruikt. Zij kunnen positieve rolmodellen van menselijke deugden tonen net als negatieve beelden van menselijke zwakheden. En wat zou er mis zijn met het aanbieden van rolmodellen?
Sommige historici vandaag specialiseren zich liever in de pathografie van de geschiedenis, de zwartschildering of Kriminalgeschichte en kunnen blijkbaar niet goed verdragen dat er uit de eigen geschiedenis ook nog iets anders kan worden geleerd. Uit reactie tegen de eenzijdigheden van sommige voorgangers schrijven ze een geschiedenis die meer politiek correct is dan ‘historiquement correct’ [met de titel van een boek van Jean Sevillia]. Tu quoque?

Matthias Storme

Doorbraak, vrijmoedig maandblad, mei 2012 – Sprekershoek blz. 15.

Naar boven

---

'Geloven in de toekomst' uitg. Pelckmans - 144 blz. € 14,50

Op dinsdag 17 april 2012 werd in de KVS in Brussel Geloven in de toekomst voorgesteld, een boek onder redactie van Hans Geybels, oud-woordvoeder van kardinaal Danneels.
Bekende mensen schreven eraan mee, onder anderen Geert Noels, Michel D'Hooghe en Herman Van Rompuy. Het boek bevat een dertigtal diverse bijdragen. De rode draad door het boek is waarom zingeving in deze onzekere tijden (nog) nodig is.
Voormalig CD&V-minister Wivina Demeester leidde het boek in.

In voorpublicatie schreef Hans Geybels "De tijden zijn slecht. Alweer?"
Volgens hem zijn er in ons leven zoveel 'dringende zaken', dat we geen tijd meer hebben om stil te staan bij het essentiële... en dat is zonde.

Lees zijn tekst

"De Islam die Breivik niet kende" is één van de teksten in het boek.

De kerk zou even duidelijk moeten zijn over de Noorse terrorist als de Turkse islamgeleerde Fetullah Gülen over Bin Laden was, vindt Ides Nicaise (1955). Nicaise is onderzoeker bij het HIVA en docent onderwijs en samenleving aan de KU Leuven. Zijn bijdrage staat in de bundel Geloven in de toekomst (Pelckmans)...

Lees die tekst

Naar boven

---

Honger van de jongere generatie naar een te herwinnen identiteit - David Dessin in 'Streven'

OOK WIJ ZIJN DE ANDER

Het cultureel-maatschappelijke maandblad Streven bekroonde de tekst 'Ook wij zijn de ander' van David Dessin met de Frans Van Bladel-essayprijs 2011 en publiceerde die in zijn januarinummer.
Het werkstuk van David Dessin gaat stevig in de clinch met de 'vorige generatie' die hij in briefvorm wil uitleggen waarom de jonge generatie maatschappelijk onverschillig oogt én zeker wat daarachter schuil gaat.
Tom Lanoye, Kristien Hemmerechts, Herman Brusselmans in navolging van Hugo Claus beweren dat vrijheid er maar in kan bestaan zich los te maken van alle vormen van identiteit inbegrepen de Vlaamse. Maar dat postmodernisme ontwikkelde zich paradoxaal genoeg tot een nieuwe soort traditie, die 'elke twijfel die uw tegenstanders zouden kunnen hebben bij voorbaat uitsluit'. Verder roept Dessin: 'Wat u als fundamentele en verlichte kritiek beschouwt, is in werkelijkheid al lang een smakeloze vorm van entertainment geworden, een saai opwindingsproduct dat op de smal geworden markt van de publieke aandacht steeds minder mensen kan bekoren'. Als de vorige generatie de identiteit heeft afgeschaft, waarmee moet de jonge generatie dan nog worstelen? Voor die heldenloze wereld van Claus enz. heeft de jonge generatie amper nog belangstelling en daaruit volgt gelatenheid. 'In een wereld waar officieel geen identiteit of verhaal meer bestaat, valt voor ons niets méér te doen dan te beginnen met een leven van vrij consumentisme.' 'Wij leven in een World of
warcraft en brengen onze nachten door verwikkeld in een schitterende strijd tussen goed en kwaad'. 'Is de "identiteitsloze" cultuur niet een identiteitshonger aan het creëren die ze uiteindelijk zelf niet meer zal kunnen stillen? En wat dan?'

LLees de hele tekst in Streven

Naar boven

• Dit is een opinieartikel – kijk maar even

  Sommige stukken kun je overslaan

  
  
  Deze tekst sluit op een of andere wijze aan bij de vorige
  "Honger van de jongere generatie naar een te herwinnen identiteit"
  
  

  Door Jochem van den Berg en Diederik Smit • donderdag 8 maart 2012, 09:30 - Bron: De speld.
  
  Internet, digitale cultuur, de consumptiemaatschappij, de open samenleving, globalisering, populisme, individualisering, revolutie en ontvrienden. Het zijn bijna allemaal woorden die iets zeggen. We gaan nu verder met nog meer woorden. Gaat u mee?
  
  We staan voor een voldongen feit. De meningencultuur in het internettijdperk raast zo hard over de digitale snelweg dat het publieke discours het ondergeschoven kindje dreigt te worden. Verharding, verhuftering en infantilisering zijn het gevolg, met alle nadelige effecten van dien. Dit hebben de afgelopen jaren zojuist aangetoond.

  Lees verder
  
  Naar boven
  
  
  

  ---

  
  

• Is dit nou de stem van Nederland? Taal vertelt wie je bent en waar je vandaan komt. Nederlanders gebruiken steeds meer Engels en maken zich zorgen over hun identiteit - Marcia Luyten NRC 15-1-2012
  
  

‘Shop twice this weekend’, adviseert een sticker naast de kassa van de WE. Eronder de tekst: ‘Shop till you drop’ en op de ruit ‘Discover yourself as everybody else is already taken’. Ik haast me naar huis, langs ESPRIT-posters met een jonge vrouw: “I wish for a puppy, verderop een meisje: “I wish for a brother”. Dan staat langs de ring reclameborden: Shurgard Self-Storage en ‘Dress less to impress’. Bart Smit verkoopt Toys and Games.

Het winkeldomein waar ik het meest kom is het Buikslotermeerplein in Amsterdam-Noord. Dat heeft niet echt de internationale allure van een PC Hooft. Het publiek verdient beneden modaal. Er is veel kleur, blank ziet vaak grauw. Een groot deel van de klanten op het Buikslotermeerplein is laagopgeleid. Zij spreken volgens mij matig Engels. En toch toont het Buikslotermeerplein verachting voor de Nederlandse taal.

Lees verder

Naar boven

---

De taak van de intellectueel in de hedendaagse maatschappij - Matthias Storme

Op 8 maart jl. (1998) bezon het Verbond der Vlaamse Academici (VVA) zich over de taak van de intellectueel c.q. academicus (d.i. de universitair gevormde) in de hedendaagse maatschappij, met boeiende lezingen van de professoren A. Burms, L. Abicht en F. Van Neste over de intellectuelen tegenover respectievelijk traditie en cultuur, politiek en beroepsethiek en een levendig debat. Graag wil ik hier ook mijn persoonlijke gedachten over dit onderwerp samenvatten.

In onze postmoderne maatschappij waar eenieder meer en meer zijn idealen kiest als in een supermarkt, is het moeilijk nog over gemeenschappelijke idealen te spreken, zelfs onder academici. Toch durf ik een aantal waarden vooropstellen die m.i. in de huidige toestand in ons land moeten worden benadrukt en uitgedragen

Lees verder

Naar boven

• Op zoek naar het ethische gehalte van ons beroep - Fernand Van Neste
  
  

  Om eerlijk te zijn, deze titel is een tweede keuze. Eerst luidde het: is het ethische gehalte van ons beroep zoek geraakt? Of, zijn we het ethische gehalte van ons beroep kwijt? Of nog, hoe zullen we het ethische gehalte van ons beroep terugvinden ?

Jacques Ellul schrijft in een van zijn boeken : "Dans une société donnée, plus on parle d'une valeur, d'une vertu, d'un projet collectif, plus c'est le signe de son absence".
         
Men spreekt zo dikwijls van 'ethiek': beroepsethiek, bio-ethiek, Business Ethics, de ethiek van de journalist... Zou het kunnen dat dit er op wijst dat we het ethisch besef, de ethische oriëntatie kwijt zijn?

Lees verder

Naar boven

• Werken in de 21ste eeuw - Pleidooi voor een culturele revolutie - Roger Blanpain
  
  Naar aanleiding van het onderwerp van vandaag, de tewerkstelling van de jonge Vlamingen, is de vraag steeds opnieuw: waar gaan we naartoe op het stuk van tewerkstelling? Wat zijn daarvan de gevolgen in het algemeen en voor onze jonge academici in het bijzonder?

  Werkgelegenheid houdt vele mensen vandaag gaande. We zijn er “leeg” van.  Niet dat het aan initiatieven inzake “aanzwengeling” van werk ontbreekt.  Integendeel.  Verklaringen dat werk politiek absoluut prioritair op de agenda staat, stapelen zich op, zoals uit talrijke overheidsinitiatieven blijkt : aldus o.m. de jongste top van de G7 te Rijsel, het vertrouwenspact van Jacques Santer en het toekomstcontract van Jean Luc Dehaene; Helmut Kohl heeft voor Duitsland niet minder dan 50 maatregelen op het getouw gezet en zopas 70 miljard DM sociale besparingen aangekondigd.
  Toch blijven we op onze honger.  Dit is ongetwijfeld existentiëler nog meer het geval voor de werkzoekenden, voor de duizenden, die weldra werkloos zullen worden, de gepre-pensioneerden en “steuntrekkers” aller aard, die in de marginaliteit verkeren of geduwd worden.

Lost paradise

Lees verder

Naar boven

• Rationele kritiek en intellectuele verdwazing – Arnold Burms
  
  

  Wie de taak van de intellectueel in onze tijd wil omschrijven, heeft met een speciale moeilijkheid af te rekenen. De intellectueel werd altijd gezien als iemand die in staat is om een kritische afstand te bewaren tegenover de opinies en vooroordelen van de cultuur waartoe hij behoort: van hem werd verwacht dat hij zich zou laten leiden door zijn eigen kritisch oordeel en niet door de heersende denkpatronen. Het probleem is nu dat in onze cultuur de overtuiging heerst dat iedereen de opdracht en de bekwaamheid heeft om zich tegenover de gangbare opvattingen kritisch op te stellen en over allerlei essentiële zaken een zeer eigen mening te hebben. Binnen de huidige common sense geldt het als een soort dogma dat het ideaal van het kritisch oordeel binnen het bereik van elk individu ligt en dat we bovendien de heilige plicht hebben de mening van eender wie onvoorwaardelijk te respecteren. Vandaar dat bijvoorbeeld door de voorstanders van de ‘rechten van het kind’ met een absurde ernst gesproken wordt over de meningen van kinderen. Zo meldt De Standaard van 28 oktober 1996 dat Unicef-België het verontrustend vindt dat nog altijd een kwart van de Belgische gemeenten geen kindergemeenteraad wil of serieuze twijfels heeft over het nut ervan. Wat mij vooral ‘verontrustend’ lijkt is dat een belangrijke organisatie dergelijke onzin in alle ernst kan verdedigen. Kinderen hebben nood aan bescherming en aandacht, maar ze hebben er geen belang bij dat we hen (en ook onszelf) bedriegen door voor te wenden dat we een bijzondere interesse voelen voor hun visie op het gemeentebeleid of andere gelijkaardige kwesties. De vraag die we ons naar aanleiding hiervan moeten stellen is welke inhoud we nog kunnen geven aan de opdracht van de intellectueel in een context waarin de cultus van de kritische afstand en van de eigen mening met kritiekloze vanzelfsprekendheid wordt beoefend.

Lees verder

Naar boven

• De rol van de intellectueel - een reactie - Mathieu Snijkers
  
  

De discussie omtrent de rol van de intellectueel in onze samenleving ging helemaal uit naar onderwerpen als moraal, criticiteit en ethische regels. Niet verwonderlijk in een tijd waarin de mens zich vragen stelt en waarin hij het gevoel heeft dat de bestaande waarden wegglijden. Maar zoals het meestal gaat als de bespreking naar die onderwerpen uitgaat, beperkte ze zich nu ook tot het detail en de korte termijnhistoriek. De kleine en grote problemen waarmee we nu worden geconfronteerd, werden ten tonele gevoerd, met ondermeer de seksuele agressie en de fel toegenomen economische concurrentie. De geschiedenis ging amper terug tot aan de breuk die de verlichting met zich meebracht.

De analyse op korte termijn is nodig, maar aan de problemen die zich nu voordoen zal de mens geen duurzame oplossing geven als hij zijn perspectief niet verwijdt. De toestand die wij nu beleven is niet nieuw. Zolang de mens geschiedenis heeft geschreven, heeft hij ons gelijksoortige verhalen doorgespeeld. Telkens de mens door een periode van recessie ging heeft hij zich dezelfde vragen gesteld. Indien er ruimte is voor groei en de mens aan zichzelf en aan zijn kinderen een toekomst kan geven zoals hij het wenst, stelt hij zich die vragen niet.

Maar wat als het probleem zich telkens opnieuw, telkens met dezelfde kenmerken herhaalt? Is het dan niet mogelijk dat het gestuurd wordt vanuit een dieperliggende oorzaak en zouden we dan niet beter daar onze aandacht op richten.  

Die dieperliggende oorzaak is bekend, maar we moeten haar durven onder ogen zien. De hoofdoorzaak is overbevolking. ...

Lees verder

Naar boven

• Intellectuelen en politiek - Ludo Abicht
  

VAN DE INTERNATIONALE NAAR DE INTERNETIONALE -
IS ER NOG PLAATS VOOR INTELLECTUELEN ?

1. In Biedermann und die Brandstifter  van Max Frisch, een moraliteit over de medeplichtigheid van de doorsneeburger met een stel misdadigers, speelt een zekere Herr Doktor Phil., een typische intellectueel, een cruciale en nefaste rol: hoewel hij wist of kon weten wat die gangsters van plan waren, heeft hij hen tot op het laatste moment gesteund en daarmee de catastrofe mogelijk gemaakt. Wanneer dan de hel losbarst, leest hij een plechtige verklaring af, waarin hij zich uitdrukkelijk en veel te laat van de misdadigers distantieert, maar zijn welgevormde zinnen gaan verloren in het lawaai van de ondergang. Het stuk werd geïnspireerd door de stalinistische putsch van 1948 in Praag, maar kan zonder moeite worden toegepast op de ontelbare intellectuelen die zich in de twintigste eeuw links of rechts geëngageerd hebben en daardoor onmenselijke regimes logistieke steun of minstens legitimiteit bezorgd hebben.

Lees verder

Naar boven

---

• In Vlaanderen Engels? - Koenraad Elst 26-5-2011
  
  In een recent stuk over de Vlaamse identiteit stelde ik, tot ontevredenheid van sommige lezers, dat af en toe hele volkeren hun taal afzweren om er een andere over te nemen die hen en hun kinderen meer toekomst belooft. Dat is gebeurd met de meeste Schotten en Ieren, die desondanks hun etnische identiteit behouden hebben. Het is ook gebeurd met wellicht anderhalf miljoen geboren Vlamingen die sedert 1830 in Wallonië, Brussel of zelfs Vlaanderen voor het Frans gekozen hebben. Zij hebben tegelijk ook hun Vlaamse identiteit overboord gegooid, soms (bv.Jacques Brel) heel nadrukkelijk. Acht ik die stap, zo daagt een woordvoerder van de Marnixring mij uit, voor herhaling vatbaar, nu richting Engels?
  
  Lees verder
  
  Naar boven
  
  
  

  ---

  
  
• Filosofie en maatschappelijk engagement
  
  De situatie ziet er op dit ogenblik voor de filosofie niet zo slecht uit. Er is de blijvende aantrekkingskracht bij steeds nieuwe generaties studenten; de filosofie slaagt er tot op zekere hoogte in  relevant te zijn in en voor de bredere maatschappij. Er zijn echter factoren die minder goeds voorspellen voor de toekomst: de gevolgen van de ‘vermarkting’ van de universiteit voor de humane wetenschappen en speciaal voor de filosofie, met daaraan gekoppeld de interne, exclusivistische drang naar meer wetenschappelijkheid in de filosofie zelf. Het zal niet eenvoudig zijn tegen deze tendensen in te gaan omdat ze zich voordoen als rationeel en vanzelfsprekend. Is het echter niet juist de taak, ook en vooral van de filosofie, deze rationaliteit en vanzelfsprekendheid in vraag te stellen?
  
  Het gaat hier natuurlijk niet om een veto uit te spreken tegen bepaalde vormen van filosoferen omdat die een grote exactheid of techniciteit vereisen of nastreven. Dergelijke vormen van filosoferen kunnen zelfs een brede relevantie hebben. Waar het om gaat is in te gaan tegen een verenging van het filosofisch onderzoek om oneigenlijke redenen: omwille van prestige en institutionele aanvaarding.  Wat daarbij dreigt verloren te gaan is in de woorden van Raimond Gaita, “the meditative, critical reflectiviness that is essential to many disciplines in the humanities and certainly to philosophy”(1). Om dat meditatieve en kritische karakter van het filosofisch denken als totaliteit te bewaren moeten filosofen als groep ook in voeling blijven met de eigen culturele en maatschappelijke context. Dat betekent dat de filosofie naast een conversatie wereldwijd met andere filosofen ook de conversatie moet blijven aangaan met de eigen cultuur en maatschappij en wel in de eigen taal.*  Filosofie moet tegelijk local knowledge blijven. Dat precies dergelijke local knowledge van grote relevantie kan zijn, ook internationaal gesproken, wordt niet alleen bewezen in de literatuur, maar ook in de filosofie.
  
  Misschien is het niet aangewezen de huidige ontwikkelingen te counteren met een beroep op hooggestemde idealen uit het verleden, zoals het belang van de vorming van een maatschappelijke elite, of dat van de filosofie als onontbeerlijk centrum van de universiteit, of dat van een abstracte academische vrijheid. Misschien moeten we als groep zo eerlijk en ernstig mogelijk ingaan op de vele sollicitaties die vanuit de maatschappij in turbulentie op ons afkomen. Zeker moeten we een aantal mantra’s die de geesten beheksen in vraag stellen. Een daarvan is de idee dat concurrentie tussen personen en instellingen ook in de non-profitsectoren de beste of enige manier is om datgene waarover het daar gaat, zoals onderwijs en onderzoek, te promoveren. Een ander is het idee dat zonder vast paradigma geen goed werk geleverd kan worden in de menswetenschappen. Nog een ander mantra is de gedachte dat efficiëntie en productiviteit intrinsiek goed zijn. Die kritische functie van de filosofie lijkt volledig in de verdrukking te komen binnen een ‘vermarkte’ universiteit en een puur wetenschappelijke filosofie. Filosofen (en andere kritische stemmen) moeten hun rol van ‘luis in de pels’ blijven waarmaken, precies ook binnen het heersende universitaire bestel. Dat is hun verantwoordelijkheid als filosoof, ook tegenover hun eigen discipline en universiteit. Dus laten we maar het zoveelste internationaal artikel even uitstellen om kritisch te reflecteren over de toekomst van de eigen discipline en van de (eigen) universiteit in de huidige maatschappelijke context.
  
  Volgens Raimond Gaita is het in stand houden van een meditatieve en kritische reflectiviteit nauw verbonden met het bewaren van een filosofische levenshouding die onvermijdelijk een soort ethische attitude impliceert, “a spiritual orientation towards truth”. Dat de filosofie als maatschappelijk relevant wordt gewaardeerd zou wel eens kunnen te maken hebben met het feit dat studenten en publiek de aanwezigheid van die attitude ervaren bij vele docenten filosofie. Een dergelijke attitude kan er niet zijn zonder een persoonlijk engagement in de filosofie, een engagement dat zich tegelijk toont in de stijl van filosoferen en doceren (zoals dat ook gebeurt in de literatuur). Ruimte voor een dergelijk filosoferen kan er uiteindelijk alleen maar zijn in een niet-vermarkte universiteit die authentiek onderzoek en reflectie toelaat.*  Indien dat niet meer binnen de universiteit mogelijk is, zal het buiten de universiteit moeten gebeuren.

Herman De Dijn

De tekst is een uittreksel  uit De Dijns artikel ‘De rol van de filosofie in de samenleving’ in Ethische Perspectieven, maart 2011 -  21e jg.  nr. 1, blz.  24-36.

(1) Raimond Gaita in een interview over de noodzaak van een ‘chair of philosophy’ in de Catholic University of Australia.

* Cursivering in vette letter door de redactie van deze site.

Naar boven

---

• Het nut van pessimisme en de gevaren van valse hoop - Roger Scruton (boekpublicatie)
  
  Het ergste is valse hoop
  
  

• Roger Scruton	Zijn nieuwste publicatie

  
  
  Traditie is beter dan revolutie, betoogt de Britse filosoof Roger Scruton. In zijn jongste boek zijn de wereldverbeteraars de echte schurken.
  
  Vergis u niet, ook in conservatieven schuilt wel eens een rebel. Roger Scruton beleefde zijn uur van de opstand in mei '68 in Parijs, toen hij zijn vrienden uit de middenklasse auto's en winkels zag slopen en op de vuist zag gaan met de politie. ‘Met die onnozele maoïstische hooligans wilde ik niets te maken hebben', herinnert hij zich graag in interviews. ‘In één klap werd ik een conservatief. Ik realiseerde me dat ik de dingen liever wilde behouden dan ze aan stukken te slaan.'
  
  Lees verder
  
  Naar boven
  
  
  

  ---

  
  De opkomst van de millenniumstudent - 3 november 2010
  
  De K.U. Leuven onderzoekt hoe docenten het best omgaan met zogenaamde millenniumstudenten. Ook op andere universiteiten zijn lawaaierige, veeleisende en ‘multitaskende’ studenten een groeiend probleem.
  
  

Ongegeneerd zitten de studenten vandaag in overvolle auditoria te eten en drinken, te sms’en, gamen, chatten of filmpjes te bekijken.

Op verzoek van verontruste docenten werd daarom nu aan de K.U.Leuven een werkgroep opgericht die moet onderzoeken hoe ze het best omgaan met hun millenniumstudenten. Want zo worden de jongeren genoemd die vanaf de eeuwwisseling aarzelend hun intrede deden in de universiteiten. Millenniumstudenten zijn veeleisend, snel verveeld en voorzien van een laptop, iPod en smartphone.

Lees verder

Naar boven

---

• Vertaling van knappe Zuid-Afrikaanse romans in het Nederlands - 30 sept. 2010
  
  Robert Dorsman en Riet de Jong-Goossens zijn de meest eminente vertalers van Zuid-Afrikaanse literatuur in het Nederlands. Het Prins Bernhard Cultuurfonds heeft de Martinus Nijhoff Prijs / Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs voor Vertalingen 2010 trouwens toegekend aan Riet de Jong-Goossens. Zij krijgt hem uitgereikt op 6 maart 2011.
  
  

  Welke Zuid-Afrikaanse romans zijn ten onrechte nog niet vertaald in het Nederlands? En wat zijn de toppers onder Zuid-Afrikaanse romans die onlangs wél vertaald zijn? Boekverkoper Jan Vinck geeft het antwoord op deze twee prangende vragen.
  
  Het lijstje vind je hier
  
  
  

  ---

  
  Naar boven
  
  

• De Vlaamse media en de Belgische ziekte - 11-julitoespraak van Johan Sanctorum
  
  
• Beste vrienden,
   
  Het verhaal van de Gulden Sporen is een schoon verhaal, 11 juli is een tof feest, de leeuw is een edel dier, Vlaanderen is een fijn land met een "prachtvolk", zoals ik ooit eens een politicus hoorde jubelen.
  Het is misschien allemaal té schoon om waar te zijn. Dat van die gulden sporen is door ons aller Hendrik Conscience verzonnen, er schijnt niets van te kloppen.  De leeuw schijnt in die tijd een luipaard geweest te zijn.
  11 juli is niet eens een officiële feestdag. En Vlaanderen, tja, wat is dat voor iets? Een Noord-Belgische regio? Een deelstaat zonder bevoegdheden behalve voor het schilderen van de verkeerspalen? Een land op zoek naar zichzelf, naar echte autonomie? Of houden we het toch maar bij de Lamme Goedzak die wel droomt van een onafhankelijk Vlaanderen, maar die, bij het wakker worden, verschrikt naar zijn portefeuille tast?
   
  Ik zal u vandaag een kort relaas brengen over de vrije, onafhankelijke pers die wij niét hebben, en de Belgische ziekte, die jammer genoeg wél bestaat, en springlevend is. En over de manier hoe dat schrale Vlaamse medialandschap liever de ziekte dan de remedie verspreidt.
  
  Lees de volledige toespraak
  
  Bron: Nieuw Pierke - Forum over democratie
  
  Naar boven
  
  
  

  ---

  
  

• De taalgrens is geen Vlaamse schepping (gesprek met de nu 101-jarige Jan Verroken)
  
  

De Waalse socialisten hebben sinds het begin van de 20e eeuw altijd de eentaligheid van hun grondgebied verdedigd. Dat brengt gewezen CVP-volksvertegenwoordiger Jan Verroken (101) in herinnering.

• 
  
  
  
  Na de mislukte B-H-V-onderhandelingen is het nuttig om zich de besluiten van het socialistische taalcongres van 1929 nog eens voor de geest te halen – ‘een kantelmoment voor de communautaire dialoog’, aldus Jan Verroken, een van de architecten van de taalgrens.
  
  De taalgrens is geen Vlaamse schepping, zoals Franstalige politici hun achterban plegen voor te houden. Al sinds 1929 zijn de Waalse socialisten pleitbezorgers van het territorialiteitsbeginsel. ‘De Walen wilden niet weten van tweetaligheid in Wallonië’, vertelt Verroken. ‘Alleen al in de streek rond Charleroi woonden meer dan 30.000 Vlamingen – meer dan de totale bevolking van het toenmalige Charleroi. De Walen waren bang dat een legertje Vlaamse kapelaans in het hart van Wallonië een taalstrijd zou komen voeren.’
  
  In het huidige gespannen communautaire klimaat kan het geen kwaad ‘het geheugen van de socialisten een beetje op te frissen’.
  
  Op het beroemde taalcongres van 1929 werd het zogenaamde Compromis des Belges van Camille Huysmans en Jules Destrée fundamenteel bijgestuurd. Socialistisch richtsnoer werd nu dat het Frans de taal was van Wallonië, het Nederlands de taal van Vlaanderen.
  
  ‘De Franstalige bourgeoisie in Vlaanderen moest de taal van het volk maar leren’, aldus Verroken. Ook in het Harmelcentrum en tijdens de debatten over de taalgrenswet begin jaren 1960 toonden de Waalse socialisten zich voorstanders van de zuivere lijn.
  
  ‘Meermaals pleitten ze voor het afschaffen van de taalfaciliteiten’ zegt Verroken, die parlementair verslaggever was voor de taalgrenswet. Het wetsontwerp over de taalgrens werd uiteindelijk ‘rechtstaand goedgekeurd, in een commissie geleid door twee Franstalige ministers en waarin de Franstaligen in de meerderheid waren’.
  
  Het enthousiasme van de Walen was zo groot, herinnert Verroken zich, dat hij in een tweede lezing Spiere opnieuw bij West-Vlaanderen mocht voegen. ‘De sfeer was uitstekend, tot onder druk van bepaalde Brusselse kringen de leugenachtige campagne over de Voerstreek op gang kwam.’
  
  ‘Waar halen de Waalse socialisten, na 180 jaar extreem territoriaal beleid, het morele recht vandaan om in Halle-Vilvoorde zaken te eisen die zij, in soortgelijke omstandigheden, nooit zouden aanvaarden?’ Dat is voor Verroken de echte vraag vandaag.
  
  ‘Hopelijk wordt het B-H-V-voorstel van Jean-Luc Dehaene snel onbruikbaar gemaakt,’ besluit hij, ‘want dat is een communautaire clusterbom die op termijn veel nieuwe conflicten kan veroorzaken.’
  
  Han Renard
  
  Knack – Nieuws 12-5-2010
  
  

  ---

  
  Naar boven
  
  

• Een Vlaming bestaat wel - over Vlaamse identiteit
  
  Het debat over identeit kan en mag weer gevoerd worden. Identiteit was in de postmoderniteit lang een vies woord. Er bestond alleen zoiets als een wereldburger. Maar dat bleek al vlug een hol begrip. Daarenboven leidde de identiteitsontkenning tot heel wat samenlevingsproblemen. Je mag weer zeggen dat een Vlaming wel bestaat. Bart De Wever geeft een omschrijving daarvan.
  
  Is er een sluitende definitie van wat een Vlaming eigenlijk is?
  Eenvoudig is dat niet, maar je kunt het wel omschrijven. Er zijn immers objectieve elmenten die ons tot Vlaming maken. De Vlamingen zijn een lotsgemeenschap van zes miljoen mensen, die elkaar kunnen herkennen als spelers van dezelfde ploeg omdat ze een naam hebben. Wij zijn 'De Vlamingen'. We weten dan precies over wie we spreken. De Vlamingen hebben een welomlijnd grondgebied, een gemeenschappelijk verleden en een cultureel patroon. Dat bindt ons aan elkaar op een niveau dat we gemakkelijker met elkaar kunnen communiceren en ageren dan met buitenstaanders.
  
  Idenditeit is de basis van onze democratie. Volkssoevereiniteit dwingt ons immers te zeggen wie er behoort tot het volk en wie niet. Identiteit creëert een democratische gemeenschap die invulling geeft aan burgerschap. Het behoren tot de club heeft een vanzelfsprekende ethische dimensie, men is immers als individu verbonden met alle anderen en vice versa.
  
  Er is ook een subjectief element. Je moet het ook willen. Als je het niet wil ga je ook de objectieve factoren niet erkennen. Voor ons is het debat over identiteit veel moeilijker dan in Frankrijk omdat we in een problematische situatie zitten tussen de Belgische identiteit - het oude vaderland - en de nieuwe natie, Vlaanderen, die tegen België opkomt.
  ...
  Het mag niet de bedoeling zijn mensen uit te sluiten door de culturele invulling van identiteit zo te gaan definiëren dat ze de vrijheid van denken of expressie aantast. Maar als minimum mag men het verwerven van de taal vooropstellen. En ook het aanvaarden van de basiswaarden - vrijheid, gelijkwaardigheid, solidariteit, pluralisme en respect - die wij als verlichte samenleving steeds verder tracthen te verdiepen. ...
  
  Het kostbare weefsel - Bart De Wever
  
  Naar boven
  
  
  

  ---

  
  

• Hervorming in het secundair onderwijs in Vlaanderen! Maar ook een herwaardering van het Standaardnederlands op school?
  
  De hervorming van het secundair onderwijs in Vlaanderen staat op stapel. Midden september 2010 heeft Onderwijsminister P. Smet een eerste oriëntatienota gepubliceerd daarover: 'Mensen doen schitteren.'
  Alle betrokkenen worden daarin uitgenodigd om te reflecteren op de voorgenomen hervorming. Dat doet ook de Vereniging van Vlaamse Leerkrachten (VVL) samen met een hele serie pedagogische vakverenigingen. Naar aanleiding daarvan publiceert de VVL het themanummer HERVORMING SECUNDAIR ONDERWIJS 42 3 - februari-maart-april 2011.
  
  De VVL samen met de 9 vakgebonden verenigingen (waaronder geen vakvereniging Nederlands) heeft de redactie opgenomen van 'Gedachten en Aanbevelingen', een uitgebreid document over de LERARES & LERAAR secundair onderwijs, dat op 16 februari 2011 aan onderwijsminister Smet werd overhandigd. Het document telt 42 bladzijden met als onderdelen rond de pijnpunten uit de oriëntatienota: de lerarenopleiding, de verhouding master - bachelor, de ManaMa - de acadmische lerarenopleiding na de academische vakstudie, de gelijke onderwijskansen, de eindterm burgerschapsvorming, vakken en vakgebieden, de clustering van vakken, de eindtermen en tenslotte het taalbeleid Nederlands.
  
  Het VVA spitst zich nog steeds toe op de hervorming van het hoger onderwijs met daarin speciaal de komende taalregeling. Daarnaast houden we nauwlettend de evolutie van het taalgebruik in het onderwijs in het algemeen in het oog en specifiek het gebruik van onze eigen taal het Nederlands. Steeds maar komen verontrustende signalen onder onze aandacht. Sociolinguïsten en linguïsten constateren een evolutie weg van de standaardtaal, leraren ondergaan de massale invloed van televisie en radio en twijfelen aan de zin van een onderwijs in het Standaardnederlands. Persoonlijk meen ik dat het goed is dat wij tegenwind geven en de betekenis en de waarde van het aanleren van het Algemeen Nederlands ten volle in het licht moeten stellen en het onderwijs in het Standaardnederlands in de mate van het mogelijke moeten ondersteunen.
  
  

  Daartoe wil ik het onderdeel Taalbeleid uit het document van de VVL en de 9 vakverenigingen onder uw aandacht brengen. U vindt de tekst van dit onderdeel door onder het citaat in het groen op de koppeling te te klikken. Het document komt heel scherp op voor een revalorisering in het onderwijs van het Standaardnederlands ten overstaan van tussentaal en dialect. Om uw belangstelling op te wekken kopieer ik uit dat document het onderdeeltje:
  
  "OFFICIELE ONDERWIJSTAAL – LERARENOPLEIDING
  
  De onderwijstaal van de beginnende leraar moet in orde zijn. Ondanks allerlei
  stellingnamen, geruchten en vergoelijkingen van laksheid is het Algemeen Nederlands
  de officiële, verplichte werktaal van de leraar. Dat Nederlands moet de standaardtaal
  zijn die in Vlaanderen dagelijks te beluisteren is, onder meer op de nieuwsdienst van
  de VRT. Het gaat dus niet op dat, om zogezegd opvoedkundige redenen, vanaf het
  eerste leerjaar het streekeigen Verkavelingsvlaams, laat staan het lokale dialect wordt
  gesproken. Als daarmee de autochtone leerling ‘bij de les gehouden wordt’, hoeveel
  talen moet de leraar dan bovendien nog spreken om de immigranten van verschillende
  afkomst voor zijn onderwijs te winnen?
  
  Het is jammer dat het moet vastgesteld worden: heel wat studenten in de
  lerarenopleidingen hebben een taalbad nodig van Nederlands taaleigen. Woordkeuze,
  woordgroepen, vaste verbindingen, uitdrukkingen, zegswijzen, enz. verschillen vaak
  van die in de regiolecten en dialecten en de daaruit bijeengeraapte vormen van
  Verkavelingsvlaams. Wie zijn dialectische spraak meent ‘op te trekken’ tot
  Algemeen Nederlands door de klanken wat aan te passen, vergist zich.
  
  De mens wordt geboren met het vermogen om taal te leren. Maar elke mens moet een
  / zijn taal wel echt léren: dat vraagt niet alleen een goed gehoor en een geschikte stem.
  Dat vraagt evenzeer oplettendheid, leergierigheid, oefening, discipline, zelfkritiek en
  -respect. Het denken aanscherpen en verdiepen en de communicatie verbeteren is ook
  de eerste opdracht van levenslang leren.
  
  Hier wringt nog te vaak het schoentje. De (kandidaat-)leraar is niet zelden
  ongemotiveerd om het algemeen Nederlands consequent met de leerlingen te spreken.
  Dit kan niet langer aanvaard worden.
  
  Elke vakleraar is ook leraar Nederlands. Het leren van een leraar is een aanbod.
  Overdracht van kennis en kunde en standaardtaal biedt hij geïntegreerd aan. Voor
  jongeren is taalverwerving in se gemakkelijk. In het verleden is de klemtoon gelegd op de schrijftaal,
  en vaak nog bijzonder op de spelling "
  
  Klik hier voor het volledige document over het Taalbeleid
  
  Naar boven
  
  

  ---

  
  
• Vlaamse regering hervormt hoger onderwijs: hogeschoolopleidingen lange type vanaf 2013 aan universiteit, 20 000 studenten meer naar universiteit
  
  

De Vlaamse regering heeft haar fiat gegeven aan een grondige hervorming van het hoger onderwijs. De hervorming is het gevolg van een al jaren aan de gang zijnde evolutie in het onderwijs. Als gevolg van de Europese 'Bologna'-hervorming werd het hogeronderwijslandschap in 2003 al op een nieuwe leest geschoeid. Zo werd de bachelor/masterstructuur opgezet. Opleidingen werden ook ingedeeld in professioneel gerichte opleidingen en academisch gerichte opleidingen. 'Academisch' slaat op het feit dat er een grote verwevenheid is tussen onderwijs en onderzoek in het onderwijscurriculum. Vandaag bieden universiteiten alleen maar academische opleidingen aan. Hogescholen bieden 'professionele' opleidingen én 'opleidingen van academisch niveau'. Maar die laatste categorie is moeilijk houdbaar. Zo werden de opleidingen niet als gelijkwaardig beoordeeld in het buitenland. De vraag rees of die academisch gerichte opleidingen niet beter werden ondergebracht bij universiteiten. Ze leiden immers ook naar een 'masterdiploma' zoals de universitaire opleidingen. De hervorming moet de diplomering veel transparanter maken.

De voorbije maanden werden voorbereidende studies en aanbevelingen gemaakt, onder andere door een werkgroep onder leiding van Peter Leyman (SERV/Voka) en door een speciale commissie in het Vlaams Parlement onder leiding van Fientje Moerman (Open VLD). Vanaf het academiejaar 2013-2014 wordt de integratie 'uitgerold'. “De hele operatie zal zo'n tien jaar in beslag nemen en is hopelijk tegen 2024 afgerond”, zei minister van Onderwijs Pascal Smet (sp.a). De komende maanden worden de noodzakelijke decreten geschreven. Die moeten worden goedgekeurd door de Vlaamse regering en het Vlaams Parlement.

De details op een rijtje

De tweecycli-opleidingen 'van academisch niveau' aan de hogescholen worden, op enkele uitzonderingen na (zie verder), geïntegreerd in de universiteiten. Die laatste worden bevoegd voor het onderwijs- en onderzoeksbeleid, de kwaliteitszorg, het personeelsbeleid en de diploma-uitreiking. Het gaat concreet om opleidingen van het lange type uit zeven studiegebieden die zullen leiden tot een universitair diploma: architectuur, gezondheidszorg (bijvoorbeeld kinesitherapie), industriële wetenschappen en technologie (bijvoorbeeld industrieel ingenieur), biotechniek, productontwikkeling, toegepaste taalkunde (bijvoorbeeld vertaler-tolk) en handelswetenschappen & bedrijfskunde (handelsingenieur). Grofweg zullen zo'n 20 000 studenten de overstap maken van hogeschool naar universiteit. De helft zou onder dak komen bij de K.U.Leuven.

Een uitzondering wordt gemaakt voor de nautische wetenschappen. Die blijven door de Hogere Zeevaartschool in Antwerpen georganiseerd worden. Ook voor de muziek- en podiumkunsten verandert er niet veel. Er was te veel discussie over een verhuizing naar de universiteiten. De audiovisuele en beeldende kunstopleidingen blijven in principe ook bij de hogescholen. Daarvoor worden wel - met medebestuur van de universiteiten - 'schools of arts' opgericht. “Aan de eigenheid van de opleidingen wordt niet getornd”, benadrukt Smet. Onder andere de technologiefederatie Agoria vreest dat de opleiding tot industrieel ingenieur bij een overgang naar de universiteiten te veel op de opleiding tot burgerlijk ingenieur gaat lijken. Dat zal niet het geval zijn, luidt het.

De integratie van het gros van de academische hogeschoolopleidingen betekent niet dat de studenten ook fysiek naar de universiteitscampussen moeten verhuizen. De opleidingen kunnen gewoon voort worden georganiseerd op de huidige locaties.

Op financieel vlak wil de overheid zowel de professionele bachelors bij de hogescholen als de academische masteropleidingen ondersteunen. Tegen 2014 wordt bovenop de voorziene verhoging van de onderwijsenveloppe (volgend jaar bijvoorbeeld 60 miljoen euro), 42 miljoen extra voorzien. Daarvan komt 12,9 miljoen euro van het budget van minister van Innovatie Ingrid Lieten (sp.a). Tegen 2024 moet de extra injectie in het hoger onderwijs 225,9 miljoen bedragen.

20-07-2010

Naar boven

---

• Het effect van de taal op de rangschikking van Europese universiteiten (sept. 2009)
  
  In Ethische Perspectieven  van juni 2009 brengt Philippe Van Parijs uitvoerig verslag uit over het zevende Ethisch Forum van de Universitaire Stichting, dat in november 2008 in Brussel bijeenkwam. De deelnemers boven zich over de vraag of de evaluatie en de rangschikking (‘ranking’) van onze universiteiten afgewezen moeten worden, aangeklaagd, gesaboteerd, en of we dergelijke lijsten en de eraan ten gronde liggende normen eerder moeten gebruiken, herwerken en uitbreiden, zodat onze universiteiten hun taken beter gaan vervullen zonder het leven van de deelnemers, van hoogleraar tot student, te verzuren. Deze klassering van universiteiten zullen we immers nooit meer kwijtraken.Prof. Van Parijs staat onder meer stil bij twee erg belangrijke kwesties: de mate waarin de klassering van universiteiten beïnvloed wordt door een taalvoordeel of –nadeel, en de mate waarin ze de maatschappelijke ongelijkheid vergroot. De eerste kwestie stelt ons voor de vraag hoe de invloed van de taal, als die niet het Engels is, gecompenseerd kan worden bij de ‘ranking’. Hoe krijgt de ‘klant’, de overheid, het eigen universiteitsbeleid een correct idee van de mate waarin een universiteit het ideaal van de universiteit of de eigen invulling ervan benadert? Het meten van de hoeveelheid en de kwaliteit van wetenschappelijke publicaties is maar een fractie van het werk, en het is duidelijk dat daarin al zeer veel misloopt ten voordele van Angelsaksische universiteiten en van wetenschap enkel in het Engels. De thans gevolgde onderzoeksmethodes, die tot een rangschikking leiden, lijken de drang naar een podiumplaats te stimuleren, eerder dan een intrinsieke versterking in te luiden van de universiteit en van haar plaats in onderzoek, vorming en in het maatschappelijk netwerk.Het in Londen gevestigde adviesbureau voor hoger onderwijs Quacquarelli Symonds zou ernaar streven zeven bijkomende talen te gebruiken, naast het Engels. Van Parijs: ten eerste zullen daarmee de meeste talen waarin de universiteiten functioneren nog steeds niet opgenomen zij. Ten tweede en meer fundamenteel zorgt de wereldwijde verspreiding van het Engels als tweede taal, vooral onder hoog opgeleiden, voor een blijvende verhoging van de relatieve bekendheid van Angelsaksische instellingen, ver boven hun relatieve kwaliteit. Dit taalvoordeel alleen al maakt het hopeloos om een eerlijke en zinnige megaranking (en dus ook de overeenkomstige multirankings) op te stellen op basis van wereldwijde collegiale beoordeling of een gelijkaardige goedkope methodologie. Professor Van Parijs besluit dat we de classificatie van de universiteiten zullen moeten hertekenen, zodat ze zowel instellingen als beleidsmakers aanzetten om de intellectuele en de sociale waarden te eren die we associëren met het beste van onze universiteitstraditie.
  Anders vernielt dit vergelijken datgene waar het om te doen was.
  
  Vanuit de EU-commissie kwam de aankondiging op 28 november 2008 dat een openbare aanbesteding uitgeschreven is in verband met het ontwerpen en het testen van de haalbaarheid van een multidimensionale classificatie van universiteiten op wereldschaal. ZE heeft als doel soortgelijke instellingen op wereldschaal te vergelijken en te standaardiseren, zowel in hun geheel als op verschillende studiegebieden. De gedachte is dat de toegenomen transparantie tot betere ontwikkelingsstrategieën leidt, tot betere kwaliteit en tot gemakkelijker keuze voor studenten. Over de twee hiervoor aangestipte kwesties zwijgt de beschrijving van de opdracht (document 318523-2008).
  
  Bron: Nieuwsbrief ANV vzw – nr. 2 – september 2009 blz. 3.
  
  Naar boven
  
  

  ---

• De Sociale Zekerheid moet een bevoegdheid worden van de Vlaamse en Franse Gemeenschap - Eric Ponette - Lier 11 juli 2009
  
  

Inleiding

De Europese Unie telt 27 lidstaten; daarvan zijn er 11 met een kleiner aantal inwoners dan Vlaanderen. Dat zijn: Denemarken, Ierland, Finland, Luxemburg, Slowakije, Slovenië, Litouwen, Letland, Estland, Cyprus en Malta. Die zijn dus allemaal bevoegd voor hun eigen SZ.
Doc er is meer: in verschillende federale landen zijn ook de deelstaten gedeeltelijk bevoegd voor hun eigen SZ. Dat is zo in de Verenigde Staten en Canada, doch ook dichter bij huis, namelijk in de Zwitserse kantons, in Baskenland en Catalonië, in Schotland en in mindere mate in de Duitse Länder.
De SZ, dat is de betaling van uw geneeskundige verzorging, dat zijn de kinderbijslagen voor uw kinderen of kleinkinderen, dat zijn de vergoedingen wanneer u werkloos wordt of met brugpensioen gaat, en dat zijn uw pensioenen. Daar komt nog bij: de vergoedingen voor arbeidsongeschiktheid bij ziekte en moederschap, bij beroepsziekten en bij arbeidsongevallen.

Stelling

Mijn stelling is dat de SZ, die nu een bevoegdheid is van de federale Belgische overheid, moet overgedragen worden aan de Vlaamse en Franse Gemeenschap.
De inwoners van Brussel moeten dan de keuze krijgen tussen het SZ-stelsel van die beide gemeenschappen.
Tegelijkertijd stel ik aan de Franse Gemeenschap een onderhandelde, en dus voorwaardelijke, financiële solidariteit voor.

Lees verder

Naar boven

---

• Elke Vlaming een ambassadeur voor Vlaanderen? Symposium over Vlaamse publieksdiplomatie - Lessius Hogeschool Antwerpen - 5 mei 2009
  
  Experts op het vlak van diplomatie en journalistiek debatteerden op dinsdag 5 mei in de Antwerpse Lessius Hogeschool over de internationale identiteit en beeldvorming van Vlaanderen en de rol die de Vlaamse burger daarin kan spelen. De bijeenkomst vond plaats op initiatief van de Beweging Vlaanderen-Europa vzw en heeft de ambitie om vanuit de referaten, het debat en de interactie met het publiek een aantal voorstellen op de tafel te brengen voor de beleidsnota 2009-2014 van de toekomstige Vlaamse minister voor buitenlands beleid in de nieuwe Vlaamse regering.
  
  
  
• De mogelijkheden tot publieksdiplomatie voor regio’s met wetgevende bevoegdheid: welke lessen voor Vlaanderen? - Dr. David Criekemans
  
  David Criekemans (van de UAntwerpen) ging dieper in op de mogelijkheden van publieksdiplomatie voor regio's met wetgevende bevoegdheid zoals Vlaanderen.
  
  Lees zijn referaat van op het symposium van 5 mei 2009
  
  
• Publieksdiplomatie van Quebec als inspiratiebron. Een pleidooi voor institutionalisering van Vlaamse publieksdiplomatie - Ellen Huijgh
  
  Ellen Huijgh (die verbonden is aan het gerenommeerde Clingendael Instituut) lichtte de publieksdiplomatie van Quebec toe als inspiratiebron voor Vlaanderen.
  
  Lees haar referaat van op het symposium van 5 mei 2009
  
  

Naar boven

---

 

• Boekpublicatie: "Greep naar de markt - De sociaal-economische agenda van de Vlaamse Beweging en haar ideologische versplintering tijdens het interbellum" Olivier Boehme
  
  

Van Lodewijk De Raet naar Gaston Eyskens

Vlaamse zoektocht naar eigen "markt"

Interview Marc Platel

't Pallieterke - 25 maart 2009

Bibliotheken vol over de Vlaamse politieke geschiedenis, over het Vlaamse denken over zichzelf, over Vlaanderen en zijn culturele ontwikkeling en nog veel andere grote en kleine kanten van het Vlaamse zijn en doen, we weten wie onze "grote figuren" zijn, over dat alles zijn we stilaan meer dan grondig geïnformeerd. Over wat de geschiedenis van de Vlaamse zoektocht naar Vlaamse welvaart moet voorstellen, over het economisch denken en doen in Vlaanderen was het tot gisteren grotendeels tasten in het duister. Daarover moest het eerste wetenschappelijke overzicht nog altijd geschreven worden. Alsof de Vlaamse beweging dan toch "maar" een culturele taalbeweging wilde zijn, alsof Vlamingen geen interesse durfden hebben voor hun eigen welvaart.

Uit die wetenschappelijke historische duisternis heeft de Antwerpse historicus Olivier Boehme ons nu verlost. Laat het meteen duidelijk zijn, hij doet dat op een meer dan boeiende en voor niet "deskundige" lezers op een behoorlijk vlotte manier. Het is wel een kanjer van net geen duizend dichtbedrukte bladzijden over wat de Vlaamse "Greep naar de markt" zou moeten geweest zijn - de allusie op dat andere historische standaardwerk van Bruno De Wever over de geschiedenis van het VNV, de "Greep naar de macht" ligt voor de hand - over de "sociaal-economische agenda van de Vlaamse Beweging" in de periode tussen de twee wereldoorlogen.(1) Veertien hoofdstukken waarvan de meeste naar nog meer verhelderend studiewerk vragen. Een boek dat ook een bijsturing van onze eigen kijk op de communautaire geschiedenis van dit apenland veronderstelt. (2)

Lees verder

---

 

De taalgraaicultuur en de Belgische loftreflex 7-1-09

Luc van Doorslaer over het belang van taal in de Belgische politiek en samenleving. Van Doorslaer is als docent-onderzoeker in de vertaalwetenschap en journalism studies verbonden aan Lessius Antwerpen en de KU Leuven. Hij werkt ook als zelfstandig tv-journalist.

'Vanuit ons postmoderne, progressieve en internationalistische wereldbeeld ontkennen we graag dat vandaag de dag het taalgegeven nog een doorslaggevende rol speelt', schrijft taalwetenschapper Luc van Doorslaer. 'Wij associëren taalgrenzen met belemmeringen die niet passen bij een mondiale burger.' Met twee recente, hedendaagse voorbeelden wijst hij er echter op dat we ons vaak bezondigen aan wishful thinking als we er van uitgaan dat taal en cultuur in onze mondiale 21ste eeuw verwaarloosbare categorieën geworden zijn.

Lees verder

Naar boven

---

• Hoe Belgisch is Nederland, hoe Hollands Vlaanderen?
  
  OVER DE MENTALE BOEDELSCHEIDING TUSSEN NOORD EN ZUID
  Wat hebben Vlaanderen en Nederland nog met elkaar gemeen?
  Dat was het thema van de 25ste Pacificatielezing die HERMAN PLEIJ op zaterdag 8 november 2008 gaf in het Stadhuis van Gent. 'De Hollandse gezelligheid komt uit Vlaanderen. En het is niet bij gezelligheid gebleven.'
  
  Lees verder
  
  

Naar boven

---

• Tussenstand: De taal is nooit meer gansch het volk
  
  Zijn fenomenen in 'de rand' ook alleen maar randfenomenen? Moeten we ons echt zo druk maken over vijftien woningen in Vilvoorde waarvan de drempel verhoogd wordt middels een taaltest? Of over 91 kavels in Zaventem, een handvol kinderen in Liedekerke, een paar tientallen leefloners in Geraardsbergen, 300 handelaars in Overijse die de openingsuren al eens eentalig Frans afficheren? Ja dus, onrust is op zijn plaats. Zeker nu de rand een offensieve rol opeist in het gevoelige debat over hoe we de Vlaamse identiteit definiëren.
  
  Lees meer
  
  
  

  ---

  
  
  
• Solidariteit - Eric Ponette
  
  

  Solidariteit met zwakkeren en minderbedeelden in de samenleving is een belangrijke menselijke waarde.
  Maatschappelijke solidariteit is echter geen absoluut begrip: ze heeft bepaalde kenmerken en is aan randvoorwaarden verbonden.
  Wanneer de Vlamingen een gebrek aan solidariteit verweten wordt door te pleiten voor een eigen Sociale Zekerheid (SZ), moet onderzocht worden of die beschuldiging terecht is: ze moet getoetst worden aan die kenmerken en randvoorwaarden.

  Lees meer
  
  Naar boven
  
  
  

  ---

  
  
• Een foute visie op taal.
  TAAL, ONDERWIJS EN DE SAMENLEVING: DE KLOOF TUSSEN BELEID EN REALITEIT 3-4 mei 2008
  
  Jan Blommaert en Piet Van Avermaet hebben een boek geschreven 'taal, onderwijs en de samenleving'. 'Kennis van het Nederlands dreigt meer dan ooit het hedendaagse 'Schild en Vriend' geworden', schrijven ze in een bewerkte versie van hun voorwoord. En: het beleid van de ministers Keulen en Vandenbroucke mist alle relevantie want het gaat over spoken en geesten, niet over feiten.
  
  Lees meer
  
  
  
• Keulen op spokenjacht
  MINISTERS ANTWOORDEN BLOMMAERT EN VAN AVERMAET 6 mei 2008
  
  

  Marino Keulen en Frank Vandenbroucke begrijpen de kritiek niet die Jan Blommaert en Piet Van Avermaet dit weekeinde formuleerden op hun beleid. 'In het parallelle universum van Blommaert en Van Avermaet kan je wellicht les geven in 180 talen tegelijk.'
  
  Lees meer
  

• Taal is cruciaal voor gelijke kansen 6 mei 2008
  
  Jan Blommaert en Piet Van Avermaet schrijven over mijn taalbeleid: 'Het mist alle relevantie want het gaat over spoken en geesten, niet over feiten, en de concentratie op zogeheten taalachterstanden trekt de aandacht weg van de diepere, structurele oorzaken van ongelijkheid.' Mijn visie zou 'gepolitiseerd' zijn en 'taalideologie verwarren met taalrealiteit'. Frank Vandenbroucke
  
  Lees meer
  
  Recensie: zie NDN-website - rubriek Publicaties:
  Een academisch pamflet tegen de "Beleidsbrief"
  
  Naar boven
  
  
  

  ---

  
  
  
• De vijf resoluties van het Vlaams Parlement op 3 maart 1999
  
  • betreffende de algemene uitgangspunten en doelstellingen van Vlaanderen inzake de volgende staatshervorming (Stuk 1339)
  • betreffende de uitbouw van de financiële en fiscale autonomie in de volgende staatshervorming (Stuk 1340)
  • betreffende Brussel in de volgende staatshervorming (Stuk 1341)
  • betreffende het tot stand brengen van meer coherente bevoegdheidspakketten in de volgende staatshervorming (Stuk 1342)
  • betreffende een aantal specifieke aandachtspunten voor de volgende staatshervorming (stuk 1343) 
    Bron: OVV - Woord houden!
    
    Naar boven
    
    
    

  ---

  
  

• Vlaams Witboek als inspiratiebron voor communautair debat "Waarom meer Vlaanderen?" Thuispagina website Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen -
  Publicatie: 4 mei 2007
  
  
  
• Het Vlaamse taallandschap verschraalt - Essay van prof. em. dr. Johan Taeldeman, taalkundige + commentaar Ghislain Duchâteau
  
  
  
• Gewoon de 'file' blijven 'saven' - interview met prof. em. A. de Swaan over het wereldtalensysteem, het Engels, de integriteit van het Nederlands - de Volkskrant van 19-01-2002
  
  
  Naar boven
  
  
  
• De pagina Boekbesprekingen op de website van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen
  - een aantal teksten over relevante recente publicaties
  
  
  
• Andere teksten en initiatieven op de website van het Overlegcentrum van Vlaamse Verenigingen (OVV) 19 juli 2005 tot 30 maart 2014
  
  Naar boven
  
  
  
  

  ---

  ACTUALITEIT
  
  Problemen waarvoor de universiteiten nu staan
  
  - de integratie van de academische opleidingen van hogescholen in de universiteiten
  - de toenemende studentenaantallen
  - de introductie van nieuwe vooral digitale werkvormen
  - de hoge werklast en de grote publicatiedruk op het academisch personeel
  - de voortschrijdende internationalisering
  
  Tom Ysebaert in DS van donderdag 28 maart 2013 blz. 4
  

  Beproevingen en uitdagingen voor de generatie van de twintigers

  - de drastische klimaatveranderingen
  - de exponentieel groeiende overbevolking
  - de nakende crash van de euro en de dollar
  - de uitputting van de grondstoffen
  - de dematerialisering bij een generatie die enkel maar deugt als consument en belastingbetaler
  - de ontbossing
  
  Pieter Cortebeeck in DS van woensdag 27 maart 2013 blz. 37
  
  

  ---