Laudatio Chris Lomme

print icon

Laudatio Chris Lomme

Laudatio VVA prijs 2021 van Chris Lomme door nationaal VVA-voorzitter Paul Becue

 

Geachte Mevr. Lomme,

Beste Chris,

Geachte genodigden,

Beste VVA-vrienden,

 

Na een lange periode van inactiviteit kunnen we elkaar opnieuw eens ontmoeten. Wat een ‘annus horribilis’. Laat ons hopen dat we zoiets niet gauw weer meemaken. Het is door Corona dat de afdeling Brussel in feite tweemaal de Algemene Ledendag heeft moeten organiseren, waarvoor onze oprechte dank. We danken ook de sprekers van de academische zitting over het Standaard Nederlands voor hun interessante bijdrages.

Maar we zijn nu dus aangekomen aan een van de hoogtepunten van het VVA-werkingsjaar, nl. de uitreiking van de VVA-prijs aan de actrice Chris Lomme. Het is voor mij de vierde keer dat ik als voorzitter de eer en het genoegen heb deze prijs te mogen uitreiken, en voor de derde achtereenvolgende keer is het een dame na Claire Tillekaerts en Mia Doornaert. Ann De Moor, hier aanwezig, is trouwens ook nog niet zo lang geleden gelauwerd. Van de dertien laureaten zijn er tot dusver nu vijf dames. De genderkloof werd dus kleiner gemaakt de laatste jaren. Ik moet wel toegeven dat dit geen doelbewuste politiek was: het is omdat de betrokken kandidaten dit allen echt verdienden in de ogen van het bestuur van de Vereniging Vlaamse Academici.

Beste Chris, U kent ons nog maar enkele ogenblikken, maar de meeste aanwezigen in deze zaal kennen U reeds zeer lang. Ik persoonlijk ken U reeds van de jaren ’60 toen ik nog een kleine deugniet was. Het was de tijd van de zwart-wit televisie, en het aanbod televisieprogramma’s was toen veel beperkter dan nu. Als kleine dreumes moesten we op woensdagnamiddag niet naar school gaan, en keken we steevast naar onze vaste programma’s, nl. Tante Terry maar vooral Nonkel Bob, later Tip Top. Toen werd er iedere week een aflevering van een Vlaamse jeugdreeks uitgezonden. Eerst kapitein Zeppos waarin we U niet zagen, dan Johan en de Alverman, en vervolgens Axel Nort.  We maakten toen allen kennis met Nand Buyl en zijn 2 PK, die U trouwens zeer goed gekend heeft als zijn levensgezellin en echtegnote gedurende meer dan 50 jaar! De betreurde Johny Voners stond toen ook aan het begin van zijn carrière. Maar ook U trad reeds op in deze jeugdseries, naast o.a. Chris Smets, Jeanine Bisschops,  Denise De Weerdt enz… Als jong snaak lieten we ons door al dat vrouwelijk schoon gemakkelijk meeslepen in onze droomwereld. En we waren blijkbaar niet alleen. Chris was zodanig populair dat Walter Grootaerts en de Kreuners in koor anno 1989 rondbazuinden dat ze verliefd waren op Chris Lomme, en dit reeds op de leeftijd van negen jaar. Achteraf gezien, als we die afleveringen uit nostalgie terug bekijken, valt ons op hoe naïef soms die series waren. Maar voor ons was het toen de top.

In het boek over tien jaar Vlaamse televisie van 1964, geschreven door Jef Anthierens, broer van Johan, staat U reeds vermeld op p. 258 als actrice bij de KVS te Brussel. U bleef daaraan verbonden van 1962 tot 1992. Brussel waar je van houdt omwille van de verscheidenheid, maar het is een liefde- haatverhouding. In 1959 kwam U voor het eerst op het scherm in ‘Om Godelieve’ van Gerard Walschap. In 1960 speelde U op de TV ‘Wilde Paarden’, ‘Azouk’, ‘Pas op voor de verf’. Maar de grote bekendheid verwierf  U als Marieke in ‘Schipper naast Mathilde’. Ik weet dat U er niet altijd graag aan herinnerd wordt. Ik persoonlijk had dit nooit gezien, maar een van de voordelen van Corona was dat gedurende de eerste lockdown periode in april-mei 2020 enkele afleveringen opnieuw uitgezonden werden. Het was voor mij dus de ideale kans om dat eens te zien. Zo herinner ik mij de aflevering waar de equipe, met o.a. U en Jan Reusens, de acropolis in Athene ging bezoeken. Rond die tijd, in 1964, deed Chris ook de eerste televisiepresentatie in twee talen van de gerenommeerde Koningin Elizabethwedstrijd.

Maar U bent in de eerste plaats een theateractrice. U trad op in revues, operettes en muzikale komedies. Chris heeft reeds een mooie leeftijd, maar de jaren hebben blijkbaar geen vat op haar want ze was nog zeer actief. Corona gooide natuurlijk roet in het eten zoals bij iedereen, maar  in april en mei 2020 kwam ze nog wekelijks in de Corona-kronieken van de Standaard om te beschrijven hoe zij zich doorheen deze moeilijke periode sloeg.

Uit de talrijke interviews die ze een paar jaar geleden deed blijkt dat Chris Lomme een vrouw is met veel karakter.  Dit blijkt ook uit haar krachtige stem. Ze straalt energie en passie uit, waardoor ze kan voelen dat ze bestaat. Ze geeft het niet snel op, ook al heeft ze tegenslagen. Dit is ook nodig omdat acteren keihard werken is.We kunnen zeggen dat het een sterke en dynamische vrouw is. Tegelijkertijd houdt ze ook erg van humor, en is ze dikwijls de moppentapper van dienst. En ze houdt ’te veel’ van de mannen: daardoor is ze volgens haar nooit een uitgesproken feministe geweest.

Chris Lomme is goed tweetalig want haar vader was van Franse afkomst, en haar moeder Vlaamse. Ze werd geboren in Kortrijk waardoor ze het West-Vlaamse dialect goed onder de knie heeft, maar dat heb ik toch nooit gemerkt. Haar moeder zei altijd: “Jij moet trouwen met een rijkaard of vendeuse worden, want anders kan je toch niet”. Daar was voor haar het sein om haar hart te volgen, te revolteren en zowel in het Frans als het Nederlands voordracht-toneel te volgen aan het conservatorium in Brussel. Na haar KVS-periode in 1992 trad ze vooral op als freelance-actrice in tal van producties. Zo speelde ze vanaf 2012, samen met Jo De Meyere, in meer dan 140 voorstellingen “Achter de wolken”. Daarnaast heeft ze ook een poëzieprogramma ‘Mijn leven langs de poëzie om’ dat ze in het theater brengt. Gedichten zijn immers haar passie.

Vandaag stond het standaardnederlands in het middelpunt van de belangstelling, en Chris heeft daar een bijzondere voorliefde voor. We citeren hier wat zij daarover en het dialect zei in een interview met Margot Vanderstraeten van de Morgen: “Toen ik begon te acteren sprak ik Nederlands met een Frans accent! Dat Frans heb ik eruit moeten persen. Vergeet niet dat ik mijn loopbaan in het théâtre national hier in Brussel ben begonnen. Maar Frans theater lag me niet zo. Ik houd van het Nederlands en wil die taal met liefde behandelen.

Jammer genoeg is het algemeen Nederlands vandaag niet meer geliefd! Dat betreur ik heel erg, dat enorme maatschappelijke verlies dat daarin vervat zit. Allez. België is een meertalig land. En binnen die talen streeft men dus nu kennelijk naar een nog grotere meertaligheid die er uiteindelijk voor zal zorgen dat het ene dialect door het andere niet meer begrepen kan worden? Dat de ene mens niet weet wat de andere zegt? Dat kan toch niet de bedoeling van taal zijn! En dan raar opkijken als allochtonen niet weten hoe ze zich moeten uitdrukken? Een nieuwkomer die zich in Antwerpen vestigt denkt, als hij naar West-Vlaanderen gaat, dat hij in een totaal ander land terecht is gekomen.

Ik heb niets tegen dialecten, hoor. Hoegenaamd niet! Ze hebben zeker hun bestaansrecht. Ik kan dialect spreken, hoor. Zullen we in het West-Vlaams, een van mijn moedertalen, verder gaan, zoals dat tegenwoordig ‘in’ is? Ik beheers dat dialect niet meer zoals vroeger, maar als ik oefen, heb ik het zo weer onder de knie”. Einde citaat.

Chris Lomme heeft altijd iets revolterends gehad, wat ook samengaat met haar sterke persoonlijkheid. In navolging van haar vader heeft ze in Kortrijk rondgelopen met de communistische vlag. Ze was zo een linkse rakker. Altijd tegen. A priori ‘une revoltée’. Dat heeft ze ondertussen wel een beetje afgeleerd. Maar zoals ze terecht zegt: als je te vriendelijk bent wordt er vlug van je geprofiteerd.

Daaraan gekoppeld is ze sterk sociaal geëngageerd. Zo heeft ze na het overlijden van haar moeder de stap gezet naar het vrijwilligerswerk, en dan meer specifiek in een dagopvangcentrum voor palliatieve zorg. Ze had gezien hoe haar moeder verzorgd werd in haar laatste dagen, en vond dat zo mooi, dat ze besloot dat ook te willen doen. Dit ondanks een eerder kille relatie met haar moeder tijdens haar jeugd, die op het einde van haar leven nog helemaal gekeerd is.

Chris ontving reeds enkele prijzen. Zo kreeg ze in 2009 de prijs van verdienste uit handen van de Vereniging van de Vlaamse filmpers, en ze werd de laureate van de carrièreprijs 2010 van de Vlaamse Televisie Academie tijdens de Vlaamse Televisie Sterren-ceremonie van februari 2011. Op de Vlaamse feestdag van 2013 ontving ze het Gulden Spoor voor culturele uitstraling.

En nu kunnen we haar dus de VVA-prijs overhandigen. Op de Centrale Raad van 19 oktober 2019 werd de toekenning van de prijs gemotiveerd doordat ze algemeen bekend is, maar vooral omdat Chris een belangrijke betekenis heeft voor de Vlaamse Brusselaars. Zij is een voorbeeld van goed taalgebruik (standaard Nederlands; nooit de tussentaal of dialect) en bevorderaar van het Vlaamse toneel en de poëzie. Dit sluit dus aan bij het onderwerp van onze academische zitting.

Maar iedereen zal na dit betoog het met ons roerend eens zijn dat Chris Lomme een bijzonder waardige laureaat voor de VVA-prijs is.

Alvorens ik het beeldje overhandig wil ik nog enige toelichting geven. De beeldhouwer is Tom Frantzen uit Tervuren, die daar en in de Brusselse regio reeds tal van beeldhouwwerken heeft staan. Zo werd een paar jaargeleden in Louvain-la-Neuve zijn standbeeld van Hergé gehuldigd bij het museum dat ik iedereen aanraad eens te bezoeken. Het is de derde maal dat we dit beeldje geven. Het is een denkende leeuw die zit op een stapel boeken. De link naar ‘Le penseur’ van Rodin is duidelijk. Het bestuur is erg fier dat Chris Lomme die prijs aanvaard heeft en we feliciteren er haar van harte voor.

 

Paul Becue

16/10/2021

 

Laudatio Chris Lomme

Laudatio VVA prijs 2021 van Chris Lomme door nationaal VVA-voorzitter Paul Becue

 

Geachte Mevr. Lomme,

Beste Chris,

Geachte genodigden,

Beste VVA-vrienden,

 

Na een lange periode van inactiviteit kunnen we elkaar opnieuw eens ontmoeten. Wat een ‘annus horribilis’. Laat ons hopen dat we zoiets niet gauw weer meemaken. Het is door Corona dat de afdeling Brussel in feite tweemaal de Algemene Ledendag heeft moeten organiseren, waarvoor onze oprechte dank. We danken ook de sprekers van de academische zitting over het Standaard Nederlands voor hun interessante bijdrages.

Maar we zijn nu dus aangekomen aan een van de hoogtepunten van het VVA-werkingsjaar, nl. de uitreiking van de VVA-prijs aan de actrice Chris Lomme. Het is voor mij de vierde keer dat ik als voorzitter de eer en het genoegen heb deze prijs te mogen uitreiken, en voor de derde achtereenvolgende keer is het een dame na Claire Tillekaerts en Mia Doornaert. Ann De Moor, hier aanwezig, is trouwens ook nog niet zo lang geleden gelauwerd. Van de dertien laureaten zijn er tot dusver nu vijf dames. De genderkloof werd dus kleiner gemaakt de laatste jaren. Ik moet wel toegeven dat dit geen doelbewuste politiek was: het is omdat de betrokken kandidaten dit allen echt verdienden in de ogen van het bestuur van de Vereniging Vlaamse Academici.

Beste Chris, U kent ons nog maar enkele ogenblikken, maar de meeste aanwezigen in deze zaal kennen U reeds zeer lang. Ik persoonlijk ken U reeds van de jaren ’60 toen ik nog een kleine deugniet was. Het was de tijd van de zwart-wit televisie, en het aanbod televisieprogramma’s was toen veel beperkter dan nu. Als kleine dreumes moesten we op woensdagnamiddag niet naar school gaan, en keken we steevast naar onze vaste programma’s, nl. Tante Terry maar vooral Nonkel Bob, later Tip Top. Toen werd er iedere week een aflevering van een Vlaamse jeugdreeks uitgezonden. Eerst kapitein Zeppos waarin we U niet zagen, dan Johan en de Alverman, en vervolgens Axel Nort.  We maakten toen allen kennis met Nand Buyl en zijn 2 PK, die U trouwens zeer goed gekend heeft als zijn levensgezellin en echtegnote gedurende meer dan 50 jaar! De betreurde Johny Voners stond toen ook aan het begin van zijn carrière. Maar ook U trad reeds op in deze jeugdseries, naast o.a. Chris Smets, Jeanine Bisschops,  Denise De Weerdt enz… Als jong snaak lieten we ons door al dat vrouwelijk schoon gemakkelijk meeslepen in onze droomwereld. En we waren blijkbaar niet alleen. Chris was zodanig populair dat Walter Grootaerts en de Kreuners in koor anno 1989 rondbazuinden dat ze verliefd waren op Chris Lomme, en dit reeds op de leeftijd van negen jaar. Achteraf gezien, als we die afleveringen uit nostalgie terug bekijken, valt ons op hoe naïef soms die series waren. Maar voor ons was het toen de top.

In het boek over tien jaar Vlaamse televisie van 1964, geschreven door Jef Anthierens, broer van Johan, staat U reeds vermeld op p. 258 als actrice bij de KVS te Brussel. U bleef daaraan verbonden van 1962 tot 1992. Brussel waar je van houdt omwille van de verscheidenheid, maar het is een liefde- haatverhouding. In 1959 kwam U voor het eerst op het scherm in ‘Om Godelieve’ van Gerard Walschap. In 1960 speelde U op de TV ‘Wilde Paarden’, ‘Azouk’, ‘Pas op voor de verf’. Maar de grote bekendheid verwierf  U als Marieke in ‘Schipper naast Mathilde’. Ik weet dat U er niet altijd graag aan herinnerd wordt. Ik persoonlijk had dit nooit gezien, maar een van de voordelen van Corona was dat gedurende de eerste lockdown periode in april-mei 2020 enkele afleveringen opnieuw uitgezonden werden. Het was voor mij dus de ideale kans om dat eens te zien. Zo herinner ik mij de aflevering waar de equipe, met o.a. U en Jan Reusens, de acropolis in Athene ging bezoeken. Rond die tijd, in 1964, deed Chris ook de eerste televisiepresentatie in twee talen van de gerenommeerde Koningin Elizabethwedstrijd.

Maar U bent in de eerste plaats een theateractrice. U trad op in revues, operettes en muzikale komedies. Chris heeft reeds een mooie leeftijd, maar de jaren hebben blijkbaar geen vat op haar want ze was nog zeer actief. Corona gooide natuurlijk roet in het eten zoals bij iedereen, maar  in april en mei 2020 kwam ze nog wekelijks in de Corona-kronieken van de Standaard om te beschrijven hoe zij zich doorheen deze moeilijke periode sloeg.

Uit de talrijke interviews die ze een paar jaar geleden deed blijkt dat Chris Lomme een vrouw is met veel karakter.  Dit blijkt ook uit haar krachtige stem. Ze straalt energie en passie uit, waardoor ze kan voelen dat ze bestaat. Ze geeft het niet snel op, ook al heeft ze tegenslagen. Dit is ook nodig omdat acteren keihard werken is.We kunnen zeggen dat het een sterke en dynamische vrouw is. Tegelijkertijd houdt ze ook erg van humor, en is ze dikwijls de moppentapper van dienst. En ze houdt ’te veel’ van de mannen: daardoor is ze volgens haar nooit een uitgesproken feministe geweest.

Chris Lomme is goed tweetalig want haar vader was van Franse afkomst, en haar moeder Vlaamse. Ze werd geboren in Kortrijk waardoor ze het West-Vlaamse dialect goed onder de knie heeft, maar dat heb ik toch nooit gemerkt. Haar moeder zei altijd: “Jij moet trouwen met een rijkaard of vendeuse worden, want anders kan je toch niet”. Daar was voor haar het sein om haar hart te volgen, te revolteren en zowel in het Frans als het Nederlands voordracht-toneel te volgen aan het conservatorium in Brussel. Na haar KVS-periode in 1992 trad ze vooral op als freelance-actrice in tal van producties. Zo speelde ze vanaf 2012, samen met Jo De Meyere, in meer dan 140 voorstellingen “Achter de wolken”. Daarnaast heeft ze ook een poëzieprogramma ‘Mijn leven langs de poëzie om’ dat ze in het theater brengt. Gedichten zijn immers haar passie.

Vandaag stond het standaardnederlands in het middelpunt van de belangstelling, en Chris heeft daar een bijzondere voorliefde voor. We citeren hier wat zij daarover en het dialect zei in een interview met Margot Vanderstraeten van de Morgen: “Toen ik begon te acteren sprak ik Nederlands met een Frans accent! Dat Frans heb ik eruit moeten persen. Vergeet niet dat ik mijn loopbaan in het théâtre national hier in Brussel ben begonnen. Maar Frans theater lag me niet zo. Ik houd van het Nederlands en wil die taal met liefde behandelen.

Jammer genoeg is het algemeen Nederlands vandaag niet meer geliefd! Dat betreur ik heel erg, dat enorme maatschappelijke verlies dat daarin vervat zit. Allez. België is een meertalig land. En binnen die talen streeft men dus nu kennelijk naar een nog grotere meertaligheid die er uiteindelijk voor zal zorgen dat het ene dialect door het andere niet meer begrepen kan worden? Dat de ene mens niet weet wat de andere zegt? Dat kan toch niet de bedoeling van taal zijn! En dan raar opkijken als allochtonen niet weten hoe ze zich moeten uitdrukken? Een nieuwkomer die zich in Antwerpen vestigt denkt, als hij naar West-Vlaanderen gaat, dat hij in een totaal ander land terecht is gekomen.

Ik heb niets tegen dialecten, hoor. Hoegenaamd niet! Ze hebben zeker hun bestaansrecht. Ik kan dialect spreken, hoor. Zullen we in het West-Vlaams, een van mijn moedertalen, verder gaan, zoals dat tegenwoordig ‘in’ is? Ik beheers dat dialect niet meer zoals vroeger, maar als ik oefen, heb ik het zo weer onder de knie”. Einde citaat.

Chris Lomme heeft altijd iets revolterends gehad, wat ook samengaat met haar sterke persoonlijkheid. In navolging van haar vader heeft ze in Kortrijk rondgelopen met de communistische vlag. Ze was zo een linkse rakker. Altijd tegen. A priori ‘une revoltée’. Dat heeft ze ondertussen wel een beetje afgeleerd. Maar zoals ze terecht zegt: als je te vriendelijk bent wordt er vlug van je geprofiteerd.

Daaraan gekoppeld is ze sterk sociaal geëngageerd. Zo heeft ze na het overlijden van haar moeder de stap gezet naar het vrijwilligerswerk, en dan meer specifiek in een dagopvangcentrum voor palliatieve zorg. Ze had gezien hoe haar moeder verzorgd werd in haar laatste dagen, en vond dat zo mooi, dat ze besloot dat ook te willen doen. Dit ondanks een eerder kille relatie met haar moeder tijdens haar jeugd, die op het einde van haar leven nog helemaal gekeerd is.

Chris ontving reeds enkele prijzen. Zo kreeg ze in 2009 de prijs van verdienste uit handen van de Vereniging van de Vlaamse filmpers, en ze werd de laureate van de carrièreprijs 2010 van de Vlaamse Televisie Academie tijdens de Vlaamse Televisie Sterren-ceremonie van februari 2011. Op de Vlaamse feestdag van 2013 ontving ze het Gulden Spoor voor culturele uitstraling.

En nu kunnen we haar dus de VVA-prijs overhandigen. Op de Centrale Raad van 19 oktober 2019 werd de toekenning van de prijs gemotiveerd doordat ze algemeen bekend is, maar vooral omdat Chris een belangrijke betekenis heeft voor de Vlaamse Brusselaars. Zij is een voorbeeld van goed taalgebruik (standaard Nederlands; nooit de tussentaal of dialect) en bevorderaar van het Vlaamse toneel en de poëzie. Dit sluit dus aan bij het onderwerp van onze academische zitting.

Maar iedereen zal na dit betoog het met ons roerend eens zijn dat Chris Lomme een bijzonder waardige laureaat voor de VVA-prijs is.

Alvorens ik het beeldje overhandig wil ik nog enige toelichting geven. De beeldhouwer is Tom Frantzen uit Tervuren, die daar en in de Brusselse regio reeds tal van beeldhouwwerken heeft staan. Zo werd een paar jaargeleden in Louvain-la-Neuve zijn standbeeld van Hergé gehuldigd bij het museum dat ik iedereen aanraad eens te bezoeken. Het is de derde maal dat we dit beeldje geven. Het is een denkende leeuw die zit op een stapel boeken. De link naar ‘Le penseur’ van Rodin is duidelijk. Het bestuur is erg fier dat Chris Lomme die prijs aanvaard heeft en we feliciteren er haar van harte voor.

 

Paul Becue

16/10/2021

 


top